• 08 februari 2014
• Manon Raats

Donderdag 30 januari stond de Rode Olifant in het teken van macht. Neerlands diep organiseerde in het Haagsche een teambijeenkomst voor managers van grote infrastructurele projecten, waarbij het interpreteren van, en het omgaan met macht centraal stond. Want dat we allemaal met macht te maken hebben is een feit. Zeker als we het begrip definiëren als ‘het vermogen om je eigen belangen te behartigen en te realiseren’..

Teamevent 2014. Foto: Jorrit ’t Hoen

Archetypes

Hoewel het programma om 12 uur van start gaat, is het al vanaf 11.30 gezellig druk in de lobby van de Rode Olifant. Een mooi moment om een aantal deelnemers naar hun verwachtingen te vragen en natuurlijk te kijken voor welk archetype ze bij binnenkomst hebben gekozen. Archetype? Zeker, want hoe bereik je eigenlijk je doel? Gooi je je charmes in de strijd en ben je van de harmonie (blauw), ben je een no-nonsense doener à la Richard Branson (geel), voel je je meer thuis bij het vurige, doelgerichte type dat vaak overtuigd is van zijn gelijk (rood), of ben je juist een visionair, een denker (groen)?

Beter interpreteren

De eerste deelnemer waar we graag meer van willen weten is Henk de Pater, werkzaam als projectleider bij de Noord/Zuidlijn. Welk archetype hij precies is, daar moet hij even over nadenken: “Mijn ervaring is dat je bij verschillende projecten weer een ander archetype vertegenwoordigt. Als een project de eindfase nadert, ben je bijvoorbeeld doelgericht en herken ik me meer in het rode type. Omdat ik natuurlijk één type moet kiezen heb ik gekeken waar ik me nu vooral mee bezighoudt en kwam ik uit bij het groene type: analyse en inspiratie staan nu centraal.” En wat verwacht Henk van deze teambijeenkomst? “Ik zou wel graag willen weten hoe je werksituaties beter kunt interpreteren. Vaak zeggen mensen het één, maar bedoelen ze iets anders. Omdat je ad hoc moet reageren, heb je niet lang de tijd om uit te pluizen wat hun echte motivatie is en dat vind ik soms lastig.”

Doener

“Ik herken me het best in het gele archetype”, vertelt Vera van Engen, manager projectbeheersing bij het project SAA A10 Oost van Rijkswaterstaat. “Ik ben echt een doener en erg van het organiseren. Soms misschien een beetje teveel. Het politieke spelletje vind ik niet altijd makkelijk, daar ben ik veel te eerlijk voor, haha. Maar goed, je kunt je er niet aan onttrekken. Ik zou vandaag willen leren hoe ik me dit spel eigen maak, zonder dat ik mezelf kwijtraak. Of ik Borgen heb gezien? Jazeker. Ik vond sommige situaties ook wel herkenbaar en dan vooral het gekonkel. Maar premier Brigitte Nyborg wordt natuurlijk met een prachtig script geholpen. Helaas heb ik geen scriptschrijvers die me even een handje helpen bij moeilijke onderhandelingen.”

Beste oplossing

Het blauwe type – water, harmonie, charme, Bill Clinton – hebben we nog niet gehad. Herkenbaar aan de gekleurde stickers hoeven we niet lang te zoeken en vinden we Rolf Schooleman, procesmanager bij project VleuGel van ProRail, bereid tot een interview. “Of ik zin heb in vandaag? Zeker, het is een heel interessant onderwerp. Ik heb me zelf getypeerd als blauw type, omdat ik graag tot de beste oplossing voor iedereen kom. Dat houdt in dat ik veel luister en verbindingen aanga. Dit maakt ook deel uit van mijn werk: mijn team wordt erbij geroepen als een samenwerkingsproces stroef loopt. Als je dan meteen op je achterste poten gaat staan, boek je nog steeds geen winst. Ik ben vandaag vooral benieuwd of ik nog nieuwe inzichten opdoe over mezelf. Ik houd je op de hoogte!”

De rode kamer

Inmiddels is het half één en is het dagprogramma begonnen. De vier verschillende archetypes hebben elk hun eigen ruimte opgezocht. Hoe zou de sfeer zijn in de ‘rode’ kamer? “Het is hier gezellig hoor,” zegt Niels van den Brink, verkeersmanager bij project SAA A10 Oost van Rijkswaterstaat. En nee, hij heeft nog geen verhitte discussies gevoerd. Niels: “Dat ik vaak gelijk heb, wil nog niet zeggen dat er geen ruimte is voor andere meningen, haha.” Niels vervolgt serieus: “Ik werk bij Rijkswaterstaat in de uitvoering en dan moet je doelgericht zijn. Dat neemt overigens niet weg, dat je nog steeds veel draagvlak moet creëren. Als de A10 vanwege werkzaamheden moet worden afgesloten, proberen we de stakeholders ervan te overtuigen dat onze oplossing op het gebied van tijd en duur het best is door onder andere de nadelen van de andere mogelijkheden te belichten. Ik ben vandaag ook erg benieuwd naar de ervaringen van collega’s; hoe behalen zij hun doelen? Ik zou graag voorbeelden uit de praktijk horen en weten waarom er bepaalde keuzes zijn gemaakt en hoe dat heeft uitgepakt.”

Autonoom zijn

Ook in de rode kamer aanwezig is Mirabel Loos, projectmanager bij het project Dijkversterking Krimpen bij Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard. “Nee, ik twijfelde nauwelijks over de keuze. Doelgericht hè!” Herkent Mirabel zich in de uitspraak aan de muur van Marianne Williamson, waarin deze schrijfster beweert dat een man met ambitie kan bogen op respect, maar een vrouw met diezelfde ambitie als bitch wordt bestempeld? “Ik houd niet zo van die genderdiscussies. Ik wil gewoon dicht bij mezelf staan, autonoom zijn. Ja, ik ben doelgericht en ja, ik ben ambitieus, maar ik heb bij het Hoogheemraadschap niet het gevoel dat ik daarom een bitch gevonden word. Integendeel. Ik hoop vandaag ook meer ambitieuze vrouwen tegen te komen en kennis uit te wisselen over de verschillende rollen die je kunt aannemen om de samenwerking met de omgeving van ons project te verbeteren.”

Allemaal machtswellustelingen

Na een interessant en confronterend – ‘Jullie zijn allemaal machtswellustelingen!’ – college van filosoof dr. Paul Meijs volgen de workshops. De verdeling van de groep in archetypes wordt losgelaten en de projectteams voegen zich weer bij elkaar. Elk team heeft tweemaal de keuze uit 10 workshops, waarbij geldt vol=vol. De workshops lopen uiteen van ‘Leren van Mandela’, tot ‘Spel van de Macht’ en van ‘Hoe krijg je wat gedaan?’ tot ‘Borgen; hoe het spel te spelen’. Nadat de teams één keer van workshop hebben gewisseld, is het tijd voor een welverdiende borrel na een intensieve dag. En natuurlijk voor een evaluatie. Hoe kijken Henk, Vera, Niels, Mirabel en Rolf terug op de teambijeenkomst en wat hebben ze geleerd?

Goed luisteren en kijken

De eerste die we tijdens de borrel ontwaren is Vera. Heeft ze een goede dag gehad? “Zeker. Ik heb wel wat interessante dingen gehoord en me vermaakt. Ik moet het ook nog even allemaal op me in laten werken hoor.” Kan ze benoemen wat haar in ieder geval is bijgebleven? Vera: “Vooral dat goed kijken en luisteren tijdens onderhandelingsprocessen erg belangrijk is. Observatie is een tool waardoor je meer inzicht krijgt in de politieke processen die spelen. Het is goed om eerst de belangen van anderen in het vizier te krijgen, voordat je je eigen belangen helemaal uitspeelt.”

Prikkelende dag

Niels staat ontspannen met een biertje in de ene en met een bitterbal in de andere hand, bij de bar. “Ik vond het een prikkelende dag, dat lijkt me altijd goed. Met name de workshop ‘Verschillende wegen naar macht’ vond ik interessant en daar wil ik nog wel wat meer over komen te weten. Of ik iets heb geleerd wat ik morgen meteen in mijn werk ga toepassen? Nou… eigenlijk wel. Ik heb nogal de neiging om gedrag te spiegelen. Als ik bijvoorbeeld tegenover een aannemer zit die zijn stem verheft, doe ik dat ook. Ik heb vandaag gezien, hoe slim het kan zijn om in zo’n geval beheerst te blijven. Hierdoor houd je juist meer controle dan in het eerste geval. Erg interessant!”

Tot tien tellen

Mirabel is ook enthousiast: “Dat was een leuke middag! Wat ik vooral meeneem is dat je verschillende stijlen kunt toepassen wanneer je macht uit wilt oefenen. Primair ben ik inderdaad het rode type dat meteen voor haar doel gaat, vandaag heb ik geleerd dat het waardevol is om ook eens een andere benadering uit te proberen waarbij je je bijvoorbeeld meer opstelt als het blauwe type voor wie harmonie belangrijk is. Daar hoort ook bij dat ik af en toe even tot tien moet tellen, om mezelf zo de kans te gunnen om een situatie goed in te schatten en dan mijn strategie te bepalen.”

‘Bourgondiër’

Rolf is vooral onder de indruk van de workshop ‘Spel van de Macht’ en van wat hij daar geleerd heeft. “Eerder deze dag hadden we het erover dat ik het ‘blauwe’ type ben. Bij de workshop ‘Spel van de macht’ werden er nog wat meer archetypes aangereikt en mocht je er twee kiezen. Vervolgens vertelde iedereen hoe de eigenschappen van deze types soms negatief je werk kunnen beïnvloeden. Zelf kan ik bijvoorbeeld soms erg perfectionistisch zijn. Aan de ene kant goed, maar dat kan ook doorslaan. Ik heb geleerd dat ik best wat meer het type ‘Bourgondiër’ mag zijn, die er een ‘laissez faire’ instelling op nahoudt; dus iets meer genieten en ontspannen.”

Meteen toegepast

Henk spreken we de ‘day after’. Interessant, want hij heeft wat hij gisteren geleerd heeft meteen kunnen toepassen in verscheidene besprekingen. “Ik wilde meer inzicht krijgen in bepaalde rollen die mensen aannemen om hun doel te bereiken en welke tool ze inzetten. Omdat we gisteren natuurlijk de hele dag bezig zijn geweest met het analyseren van die tools, kon ik vandaag in praktijk kijken welke rol ofwel tool de gesprekspartners hanteerden. Door een overleg op deze manier te analyseren, wist ik zelf ook beter hoe ik moest reageren.”