Mensenwerk

Het Kernprogramma voorziet duidelijk in een behoefte, stelt Kramer. Zij is bij het Rijksvastgoedbedrijf verantwoordelijk voor de huisvesting van internationale organisaties, waaronder de nieuwbouw voor Eurojust in Den Haag. “Een gebouw bouwen is complex, daar komt zoveel bij kijken. Het is mijn taak om met mijn team het onmogelijke mogelijk te maken. Ook in algemene zin geldt dat projecten steeds complexer en daarmee onoverzichtelijker worden. Er zijn veel partijen bij betrokken en de grenzen van een project zijn voortdurend in beweging. Gedoe is onvermijdelijk. De standaard reactie is dan meer controle, strakker managen en harder werken. Maar dat werkt vaak niet meer. Daarvoor is het te veelomvattend en ingewikkeld geworden. Het kan dan zelfs contraproductief werken. Te strak management zet alles vast. Nd Kern leert projectmanagers slimmer om te gaan met die complexiteit en reikt instrumenten aan die daarbij helpen.” “Houding, gedrag, de samenwerking met je team, met stakeholders: dit soort zaken zijn bepalend voor het projectsucces”, vertelt Blok, namens Rijkswaterstaat onder andere projectmanager voor de aanleg overnachtingshaven Spijk. “Projecten zijn mensenwerk. De interactie met de andere spelers in je project is belangrijker dan structuren. De technische opleiding die de meeste projectmanagers hebben gevolgd, gaat daar slechts beperkt op in. Het Kernprogramma geeft je inzicht hoe deze processen werken. En, zeker zo belangrijk, je krijgt inzicht hoe je hier zelf instaat.”

Iede 2.0

Nd Kern is in de bijna tien jaar dat het programma bestaat een bekend begrip geworden binnen de partnerorganisaties van Neerlands diep. De belangstelling is dan ook groter dan het aantal beschikbare plekken. Zowel binnen Rijkswaterstaat als bij het Rijksvastgoedbedrijf vindt een selectie plaats wie mag deelnemen aan het programma, vertellen Kramer en Blok. Neerlands diep voert zelf bovendien een intakegesprek met potentiële deelnemers over hun motivatie en ambities. Een goede zaak, meent Blok. “Ik leg de lat altijd hoog. Het is fijn dat je dan binnen het Kernprogramma kunt sparren met mensen die net zo gedreven zijn. En die van verschillende organisaties afkomstig zijn en mede daardoor met verassende inzichten kunnen komen.” “De groep is ontzettend belangrijk binnen Nd Kern”, weet Kramer. “Op neutraal terrein sparren met gelijkgestemden, met lotgenoten van andere organisaties: dat is een grote toegevoegde waarde van dit programma. Tijdens iedere bijeenkomst en zelfs tussen de bijeenkomsten waren er reflectiemomenten ingebouwd. In een veilige omgeving samen helikopteren, reflecteren met anderen die de stress en de druk waarmee je te maken hebt herkennen: dat is zó waardevol.” “Ik ben geschoold voor 1980”, zegt Blok. “Voor reflectie was er toen nog geen aandacht. Heel nuttig dat ik nu heb kunnen ervaren wat samen diepgaand sparren kan opleveren. Het draagt bij aan Iede 2.0.”

De persoonlijke reflecties zijn soms best confronterend, geeft Kramer aan. “Het is even slikken als je wordt gewezen op je mindere kanten. Maar terugblikkend zijn dat juist de mooiste momenten. We hebben een vertrouwensband met elkaar opgebouwd waarin heel veel bespreekbaar is. Het is mooi als mensen hun nek durven uit te steken en je wijzen op je blinde vlekken. Het biedt je de mogelijkheid om echt stappen te zetten in je persoonlijke functioneren.”

Geen action hero

Reflecteren, helikopteren en loslaten: het zijn vaardigheden die Kramer beter beheerst na het volgen van het Kernprogramma. Haar lessen vat ze samen in drie zinnen. “De eerste: Keep cool, denk aan je koers, gedoe komt er toch. Nu even geen action hero, is mijn tweede les. Neem de rust en de tijd om een spade dieper te graven. Oefen met opschorten en neem ruimte voor reflectie. Laat je niet te snel van de wijs brengen en vertrouw op je eigen kunnen: dat is mijn derde les. Een lastige situatie gaat niet meer zo snel met mij aan de haal. Mijn veerkracht en weerbaarheid zijn gegroeid. Dat maakt mij effectiever in mijn werk.”

Zwakke signalen

Alles eruit halen wat erin zit: met die instelling stapte Blok in Nd Kern. “Dat heb ik het hele programma proberen vol te houden. Tijdens de bijeenkomsten, maar bijvoorbeeld ook bij de coaching die we tijdens het programma kregen.” Bloks voornaamste les van Nd Kern is dat het voldoen aan de opdracht het belangrijkste is binnen een project. “Vaak valt er meer uit te halen dan die opdracht vraagt. Prima natuurlijk als dat lukt. Maar je moet oppassen dat je niet iets gaat najagen wat veel energie kost, maar weinig oplevert. Over het algemeen zou ik de norm voor mezelf en voor anderen wat lager mogen leggen. Ik kan niet van ieder teamlid 110 procent vragen. Als ik het bij 90 procent laat, is er meer ruimte voor plezier en voorkom ik dat teamleden tussentijds afhaken. Met dit soort zaken heb ik tijdens mijn deelname aan Nd Kern geoefend.”

Hij probeert bovendien alerter zwakke signalen op te vangen binnen zijn team. “Daardoor kan ik sluimerende onvrede wegnemen, voordat deze te groot wordt. Dat draagt bij aan een betere onderlinge samenwerking. Ik merk ook dat ik wendbaarder ben geworden. ‘Vind ik prima’, is nu mijn reactie als het ingenieursbureau voorstelt om een scrum bord in te zetten. Vroeger was ik eerder geneigd om het op mijn eigen manier te doen. Binnen en buiten het project probeer ik me transparanter en communicatiever op te stellen. We hielden om de beurt tijdens Nd Kern een dagboek bij van een werkdag. ‘Het is een verschil van dag en nacht of jij over werk of over privé praat’, was feedback die ik kreeg. Dat zette me aan het denken. Misschien moet ik de sfeer van privé ook een beetje in mijn werk inbrengen. Ik heb nu meer oog voor de onderlinge relatie. ‘Hoe voel je je?’, was iets wat ik vroeger niet zo snel zou vragen. Nu doe ik het soms wel. Ik merk dat het werkt. Emotie toon ik trouwens nog steeds eerder privé dan tijdens mijn werk.” “Het doel van het Kernprogramma is niet om je te veranderen”, reageert Kramer. “Het draait om meer bewustzijn, over jezelf en je omgeving. Ik luister nu meer naar mijn intuïtie en dat werkt. Door mijn gevoel te volgen durf ik met conventies te breken.”

Next level

De ontwikkeling die Blok en Kramer doormaakten binnen Nd Kern is niet onopgemerkt gebleven. Blok: “Ik kreeg laatst te horen dat ik nu beter kan omgaan met weerstand.” “Ook mijn omgeving ziet groei”, vertelt Kramer. “Mijn politieke sensitiviteit en strategisch handelen zijn naar the next level gegaan, kreeg ik te horen.”

Het Rijksvastgoedbedrijf en Rijkswaterstaat hebben er niet alleen een Iede en Anneli 2.0 bijgekregen; de organisaties profiteren ook op andere manieren van hun deelname aan Nd Kern. Zo werkten beiden een kwestie uit hun eigen organisatie nader uit. Kramer kwam met voorstellen om de samenwerking tussen projecten en lijnorganisatie te verbeteren. “Met een veranderende overheid veranderen de eisen aan de sturing van complexe projecten. Wij zijn als projectmanagers besteld om fricties en tegenslagen creatief op te lossen. Daarbij wringt het regelmatig tussen enerzijds je professionele autonomie en anderzijds de compliance, het schikken naar de geldende normen en regels, die je werkgever eist. Als de werkgever kan schetsen welke projectmanagers deze wil voor de grote projecten in Nederland, dan moeten die projectmanagers op hun beurt kunnen schetsen wat ze van hun organisatie nodig hebben om de verwachtingen waar te maken. Niet klagen maar vragen! Als wij het niet vertellen, wie moet dat dan doen? Deelname aan het Kernprogramma kan projectmanagers helpen om een meer zelfbewuste positie in te nemen in de dialoog met de werkgever.”

Blok analyseerde hoe binnen projecten meer werk kan worden gedaan met minder mensen. “Een van de mogelijkheden hiertoe breng ik nu zelf in de praktijk binnen mijn project. Wij hebben een klein team, dat maximaal samenwerkt met de markt. Dat sluit natuurlijk ook aan op de Marktvisie. Verder heb ik de Universiteit Twente betrokken bij mijn project. André Dorée, docent bij Nd Kern, is daar werkzaam. De universiteit monitort het project en de innovatieve contractvorm die we gebruiken. Hun rol is die van fly on the wall, van dwarskijker. Een adviseur stelde bijvoorbeeld een mindmap op om zijn indrukken en beelden met ons te delen. Die andere kijk geeft ons extra inzicht en veel energie. We worden uit het karrenspoor gehaald dat we normaal gesproken volgen.”

Ontmoeten en uitdagen

Nd Kern is dan wel afgelopen, de deelnemers blijven elkaar ontmoeten en uitdagen, weet Kramer. “Ik kijk uit naar deze ontmoetingen. Ze bieden de gelegenheid om in een vertrouwde setting met elkaar de diepte in te gaan. We zullen de lastige zaken blijven benoemen, het ongemak aan de orde blijven stellen. Belangrijk, want onze ontwikkeling moet doorgaan. De complexe projecten die we uitvoeren vragen daarom.”