- 16 december 2016
- Annemiek Verbeek
Hoeveel ‘liefde’ kan het verstandshuwelijk tussen opdrachtgever en opdrachtnemer binnen een integraal project hebben? En hoeveel vrijheid geef je elkaar? Die vragen stonden centraal op de vroege ochtendsessie die Kennismanagement bij MET samen met Neerlands diep en TASK op 8 december jongstleden organiseerde. De conclusie: ‘De zachte kant bepaalt het eindresultaat.’
Foto: Ingrid Koedood
“Zeven uur ’s ochtends is voor veel mensen in de bouw een heel normaal tijdstip om de dag te beginnen, maar voor mij is het toch even slikken” – zo begon Jan van der Meulen de opening van een bijzondere bijeenkomst. Om zeven uur ’s ochtends kwamen zo’n 30 mensen van zowel opdrachtgevers- als opdrachtnemerskant samen op golfclub Old Course in Duivendrecht om te praten over dilemma’s bij Integrale Projecten. Neem Design & Construct, een contractvorm waarbij de opdrachtgever meer op zijn handen moet zitten dan hij gewend is, en waar de aannemerij steeds vaker uit zijn comfortzone getrokken wordt om nieuwe taken en verantwoordelijkheden te dragen. Dat levert dilemma’s en uitdagingen op waar de oplossingen niet altijd 1-2-3 voorhanden lijken.
Contract niet bepalend
De analogie met een huwelijk was voor aanvang al gemaakt. Een ‘verstandshuwelijk’ stond er op de uitnodiging. Met andere woorden: tijdelijk samen omdat het ‘moet’. De vergelijking zou de hele ochtend goed blijken voor interessante vergelijkingen. “Partners zetten tegenwoordig steeds meer dingen op papier”, vervolgde Jan. “Maar hoeveel mensen schrijven het succes of falen van hun huwelijk ook daadwerkelijk toe aan hun puike huwelijkse voorwaarden of gedetailleerde testament? Natuurlijk is het goed om, voordat je volmondig ja zegt, afspraken te maken. Maar uiteindelijk zijn die afspraken niet doorslaggevend voor het slagen van de relatie. Vraag het gelukkig getrouwde mensen en die zullen beamen dat het om pragmatisme gaat, het vermogen je te verplaatsen in de ander, je partner dingen te gunnen.”
Met deze stelling was Peter Lapidaire, projectdirecteur bij aannemerscombinatie A1|28, die het Rijkswaterstaatwerk aan knooppunt Hoevelaken gaat uitvoeren, het helemaal eens. Samen met zijn Rijkswaterstaat-partner Marjolein de Gorter-Manhoudt schoof hij aan bij gespreksleider Rudolf Cremer Eindhoven van Neerlands diep en ‘side kick’ Hans de Koning van Max Bögl Nederland. “Het contract is voor mij de weerslag van de filosofie die we hebben”, zei Marjolein. “Er staat waarom we ervoor gekozen hebben om een marktpartij al in de planfase te betrekken, om zo de creativiteit in de markt te benutten. We werken volgens het gedachtegoed van het contract, niet namens de regels ervan.”
Hobbels en oplossingen
De zogeheten ‘zachte kant’ – daar ging een groot deel van de ochtend over. Het belang van communiceren, open en eerlijk tegen elkaar zijn, je kwetsbaar opstellen. Volgens Peter en Marjolein is het zelfs zo dat deze kant van het project uiteindelijk bepalend is voor het financiële en maatschappelijke succes van het project.
Het andere stel dat later op de ochtend aanschoof, ICT-contractmanager bij de Noord/Zuidlijn Hans van de Vondevoort en zijn Thales-partner Froukje de Haan, waren het wel met die stelling eens, maar merken in de praktijk dat het niet altijd in de eigen invloedssfeer ligt. “Is jouw pijn, ook zijn pijn?”, wilde mediator Maarten Woolthuis van kennismanagement weten. Froukje knikte van ja, maar Hans erkende meteen dat de oplossing voor die pijn niet altijd in zijn handen is. “De ‘schoonvaders’ in ons huwelijk hebben het mandaat om knopen door te hakken, maar dan moeten zij wel eerst de urgentie van het probleem erkennen.” Hans verwees hiermee naar de implementatie van de nieuwe ICT-systemen op het gehéle (bestaande) net, en niet alleen op de Noord/Zuidlijn. Het contractueel arrangement, dit najaar getekend, betekende een wijziging in het huwelijk wat de Noord/Zuidlijn betreft: we gingen van een huwelijk in gemeenschap van goederen, maar een met huwelijkse voorwaarden. Hans: “De Noord/Zuidlijn is daar zeker beter van geworden. Maar voor het bestaande net is er helaas nog niets veranderd.”
Muzikaal intermezzo
Los van het zalige ontbijtbuffet op de golfclub, maakten de muzikale intermezzo’s van ‘stand up’ muzikant Bart Kiers het tijdstip van de sessie meer dan draaglijk. Na elk gesprek vatte hij het gezegde samen met een lied. Scherp, humoristisch, confronterend en een tikkie pijnlijk soms. Ongelooflijk knap dat een buitenstaander inhoudelijk de vinger zo goed op de zere plekken kon leggen.
Hans de Koning, directeur Max Bögl Nederland, haalde aan het eind een citaat aan van Hoite Detmar, die in een eerder interview op deze site stelde dat het juist live kennissessies als deze die tot nieuwe inzichten kunnen leiden. Daarin zei hij: ‘De ervaring leert dat je op sessies als deze soms in een paar uur problemen oplost waar je al tijden me worstelt. Want dan blijkt dat jouw unieke probleem, helemaal niet zo uniek is. De kennis van de aanwezige dertig, veertig of vijftig mensen reikt je nieuwe perspectieven en handreikingen aan. Die verrijking neem je mee terug in je eigen organisatie.’ Hans spoorde alle aanwezigen aan om die opdracht van Hoite mee naar huis te nemen, om zo veranderingen echt te forceren. “Soms houden we elkaar in de klem zonder te weten waarom dat zo is. Hoe kunnen we op dat soort momenten toch een sprong forceren?”
Verdieping en achtergrond
Binnenkort verschijnen er verdiepende interviews met alle betrokkenen op de kenniswebsite www.noordzuidlijnkennis.net en op de website van Neerlands diep. Dit verslag is eerder op de website van de Noord/Zuidlijn verschenen, daar zijn nu ook de foto’s van de bijeenkomst te bekijken. Daar is tevens het interview te lezen dat in aanloop naar deze bijeenkomst heeft plaatsgevonden met drie spelers, Hoite Detmar (Noord/Zuidlijn), Geert Kotter (TASK) en Maarten Reinking (Neerlands diep), over het afwentelen van risico’s, nemen van verantwoordelijkheden en de regels van het spel. Lees hier het hele artikel.
