• 02 februari 2015
• Manon Raats

Na zes enerverende jaren neemt directeur Peter Kole afscheid van Neerlands diep. De man die projectmanagers hielp om zich te ontwikkelen, wil de opgedane kennis en ervaringen nu zelf in de praktijk brengen. “Ik vind het moeilijk om los te laten. Maar het is een natuurlijk moment om de stap te zetten.” Deze herfstachtige januariochtend is het de zoete inval op Peters kamer. Vanaf de twaalfde verdieping van het Rijkswaterstaatgebouw aan de Haagse Koningskade is het uitzicht fenomenaal. Maar daarom is het de collega’s niet te doen. Ze maken graag nog even een praatje met Peter, die binnenkort definitief overstapt naar SWIPE. Met dit Rijkswaterstaatprogramma begint ook het interview.

Peter Kole, directeur Neerlands diep, neemt afscheid. Fotograaf : Jorrit ’t Hoen

Wat ga je bij SWIPE doen?

“Rijkswaterstaat weer een koppositie bezorgen op het gebied van verkeersmanagement: dat is de achterliggende doelstelling van SWIPE. Verkeersmanagement is ontzettend breed. Het omvat eigenlijk het complete ‘droge’ takenpakket van Rijkswaterstaat, behalve de wegen zelf. Verkeersborden, elektronica in alle soorten en maten, de verkeerscentrales, het hoort er allemaal bij. Verkeersmanagement is nu nog erg versnipperd binnen RWS. Daar gaan wij meer structuur in brengen. Het verkeersmanagement moet ook klaar worden gestoomd voor de toekomst. Je leest regelmatig verhalen over zelfsturende auto’s in de krant. Dit is geen toekomstmuziek meer, ze rijden al rond! Zelfsturende auto’s kunnen korter op elkaar rijden en maken het mogelijk om het beschikbare asfalt beter te benutten. Maar hoe ga je om met de overgangsfase, waarin er een mix is van zelfrijdende en niet-zelfrijdende auto’s? Over dit soort vraagstukken wil SWIPE het denken binnen Rijkswaterstaat op gang te brengen. Daarbij gaan we niet uit van belemmeringen, maar van mogelijkheden en oplossingen. De afgelopen maanden heb ik SWIPE gedaan naast mijn directeurschap van Neerlands diep. Ik kijk er naar uit om me fulltime op dit programma te storten. Ik wil graag weer meer verbonden zijn met de praktijk en de techniek.“

Je kijkt uit naar je afscheid?

“Nou, ik ga met een enorm dubbel gevoel weg. Neerlands diep voelt toch wel een beetje als mijn kindje. Ik heb de collega’s gevraagd om me te helpen om het los te laten. Want dat kost me moeite. Aan de andere kant: wat er nu staat, is wat ik er van kan maken. Ik wil geen remmende factor worden voor de toekomstige ontwikkeling van Neerlands diep. De fusie tussen Rijksprojectacademie en Kennis in het groot (King) is achter de rug, de activiteiten en de financiering voor 2015 zijn rond. Het is een natuurlijk moment om deze stap te zetten.“

Wat neem je mee naar SWIPE?

“In ieder geval het organiserende vermogen dat ik hier heb ontwikkeld. En de pioniersmentaliteit die er ook was toen we de Rijksprojectacademie, een van de voorgangers van Neerlands diep, opzetten. Net als de RPA destijds bestaat SWIPE uit een aanjaagclubje van enthousiaste mensen met uiteenlopende achtergronden. Het is mijn rol om de rode draad in de gaten te houden terwijl iedereen zich op zijn eigen taak stort. Peinzend: “In het verleden had ik beslissingen er gewoon vanuit mijn positie doorgedrukt. Nu pak ik dat anders aan. Ik ben veel sensitiever geworden voor signalen dat er iets niet goed zit. Ik probeer te snappen wat de dynamiek in mijn team is en daarop te acteren. Dat is de persoonlijke groei die ik bij Neerlands diep heb doorgemaakt.”

Op dat moment registreren we een vreemde geur, die uit het ventilatiesysteem komt. We zijn niet de enigen. Met de trap (de liften doen het niet) gaan de ‘bewoners’ van het RWS-gebouw naar beneden. Dat er niets ernstigs aan de hand is, zal pas later blijken. Never a dull moment bij Neerlands diep…

Al traplopend filosofeert Peter over de afgelopen zes jaar. “Ik startte de ontwikkeling van de Rijksprojectacademie in 2008 als een one man show. King – de andere helft van wat nu Neerlands diep is – maakte toen ook een voorzichtig begin. Als je nu kijkt naar ons aanbod, het aantal deelnemende organisaties, de inhoudelijke verdieping die we hebben gerealiseerd: we zijn echt van een dorp naar een stad gegaan. En de ontwikkeling gaat nog steeds door. Het heeft tijd gekost om vernieuwende concepten als de Spiegels en Ateliers te ontwikkelen. Maar nu heb je instrumenten met heel veel mogelijkheden in handen. We hebben bijvoorbeeld een online versie van het Atelier gelanceerd. En de Spiegels hebben gezelschap gekregen van ICT- en Opdrachtgevers Spiegels. Met de programma’s voor teamleren is er recent weer een nieuwe loot aan de stam bijgekomen.”

Uiteindelijk vinden we onderdak in een vergaderruimte op de begane grond.

 Waar ben je het meest trots op als je terugkijkt?

“Ik vind het onmogelijk om één aspect eruit te lichten. Waar ik in ieder geval erg content mee ben, is dat het vak projectmanager echt op de kaart is komen te staan bij onze partnerorganisaties. Projectmanagers hoeven niet meer over te stappen naar een lijnfunctie om carrière te maken. Ze kunnen doorgroeien naar steeds grotere projecten en ook qua beloning stappen zetten. Neerlands diep heeft een leerlijn neergezet die projectmanagers bij elke tree op de carrièreladder iets te bieden heeft. Sterker nog, de moederorganisaties geven projectmanagers vaak grotere en zwaardere projecten omdat ze onze leerprogramma’s volgen. Neerlands diep is in korte tijd uitgegroeid tot een begrip binnen de overheid. Wil Rijkswaterstaat meer structuur brengen in het leren binnen de eigen organisatie? Dan worden wij als vanzelfsprekend gevraagd om mee te denken. We trekken ook internationaal bekijks. We helpen de Zweden nu om hun eigen Neerlands diep op te zetten. Andere landen binnen het Europese projectennetwerk NETLIPSE willen ons eveneens achterna. Ik vind zelfs dat Neerlands diep heeft bijgedragen aan een beter functionerende overheid.”

Dat zijn grote woorden. Hoe dan?

“Dé kracht van Neerlands diep is ons netwerk. Wij verbinden de grootste en mooiste bouw- en infrastructuurprojecten met elkaar. Projectmedewerkers leren elkaar door en door kennen bij onze activiteiten. Daardoor neemt het onderling begrip toe. Ze zoeken elkaar ook makkelijker op. Het maakt het mogelijk om conflicten op te lossen voordat ze escaleren. Dat bleek al tijdens het eerste kernprogramma dat we organiseerden. Twee deelnemers van TenneT lagen in de clinch met Rijkswaterstaat toen ze het programma ingingen. Vier maanden later was het probleem uit de wereld. ProRail en Rijkswaterstaat werken inmiddels nauw samen bij verschillende projecten en hebben zelfs een alliantie gesloten. De contacten die bij Neerlands diep zijn ontstaan hebben dit mede mogelijk gemaakt. Daar ben ik van overtuigd.”

Wat was jouw rol hierin?

Bescheiden: “Het is echt teamwerk geweest. Er was en is zoveel kwaliteit om me heen, dat ik slechts op hoofdlijnen hoefde te sturen. Hierdoor kon ik me concentreren op het bewaken van bedrijfsvoering en planning, het onderhouden van contacten met partnerorganisaties en het zoeken naar nieuwe partners. Ook het maken van plannen voor de toekomst was een taak van mij. Daarbij trok ik samen op met onze Raad van Toezicht.”

Wat zou je veranderen als je alles nog eens over kon doen?

“Als je ziet wat de samenwerking tussen RPA en King binnen Neerlands diep oplevert, vraag ik me af waarom we deze stap niet eerder hebben gezet. We zijn ongeveer tegelijkertijd gestart, hadden vanaf het begin al zoveel raakvlakken. Aan de andere kant: je weet nooit of een gezamenlijke ontwikkeling succesvol was geweest. Misschien was dan het te groots en breed geweest en daardoor nooit van de grond gekomen.”

Bij Neerlands diep ligt de nadruk erg op het ontwikkelen van ’soft skills’. Hoe lang zijn de meeste managers van bouw- en infrastructuurprojecten nog ingenieurs?

“Ik verwacht nog heel lang. Het managen van een bouwproject is en blijft wezenlijk anders dan het managen van een koekjesfabriek. Natuurlijk, de zachte kant van het vak is erg belangrijk. Zonder samenwerking kom je nergens. Er vindt immers zelden een project bij ProRail plaats dat Rijkswaterstaat niet raakt en andersom. De tijd dat je je project ging uitleggen aan de omgeving is ook allang voorbij. Projecten worden steeds meer in samenwerking met burgers, bestuurders en andere stakeholders vormgegeven. Organisatorisch wordt er eveneens veel van de projectmanagers gevraagd. Tegelijkertijd moet je wel snappen waar je mee bezig bent. Het is onzin dat je alle details wel aan de specialisten in je team kunt overlaten. Al is het maar omdat die specialisten het onderling soms oneens zijn. Zit er ruis op de lijn tussen de contractmanager en de omgevingsmanager? Dan bestaat er behoefte aan een generalist met kennis van zaken, die knopen kan doorhakken. De toppers in het vak blinken niet voor niets uit in proceskwaliteiten én inhoudelijke kennis.”

Heb je nog wensen voor de toekomst?

“Ik zou het mooi vinden als er wat meer rust kwam in het projectmanagement. Mijn persoonlijke eigenschap is dat ik problemen direct wil oplossen. Daar hebben volgens mij wel meer collega’s last van. Maar als je het even laat bezinken en het nog eens overdenkt, neem je betere beslissingen. Helaas laat de dynamiek rond projecten dit niet altijd toe. Ook daarom is het fijn dat Neerlands diep er is. Neerlands diep haalt je even uit de dagelijkse hectiek, zorgt voor een verfrissende kijk op de zaken. En last but not least, je leert er beter te reflecteren op jezelf en je project.”

Vijf tips van Peter voor zijn opvolger Maarten Reinking:

• Haal niet direct alles overhoop. Neem de tijd om te observeren voor je eigen accenten zet.
• Benut de kracht van het team. Bemoei je niet tot in detail met de inhoud, maar stuur op hoofdlijnen.
• Ga niet overstructureren. Zorg dat je wendbaar blijft als organisatie.
• Zelf programma’s maken, zelf de regie over de activiteiten houden: zo is het en zo zou het ook moeten blijven. Het is de motor van het succes van Neerlands diep. Je verliest de aansluiting op de praktijk als je alleen maar cursussen en activiteiten inkoopt.
• Houd de nuance in ere en stort geen overtuigen en methodieken over mensen uit. Neerlands diep zet de deelnemers aan haar activiteiten zelf aan het denken. Zo geven we hen de tools om in te spelen op allerlei ontwikkelingen waarmee ze te maken krijgen.