Patrick Buck neemt afscheid als directeur projecten van ProRail

  • 24 november 2016
  • Saskia van der Kam

Of het nu is als Mister Betuweroute, de Bourgondiër uit Limburg, directeur bij ProRail of als een van de founding fathers van Neerlands diep, de meeste mensen in ons infranetwerk kennen hem. Patrick Buck; half december neemt hij afscheid als directeur projecten van ProRail. Hij stopt nog niet met werken, maar gaat zich de komende paar jaar wel alleen nog maar richten op ‘de leuke dingen voor de mens’ en voor Buck zijn dat: zijn hoofd breken over inhoudelijke vraagstukken en het coachen en inspireren van jongere collega’s. Hoe kijkt hij terug op 40 jaar werkervaring? En hoe zien anderen Patrick Buck?

patrick-buck-foto

Het gesprek vindt plaats op zijn kantoor in de Inktpot, het statige hoofdkwartier van ProRail. De afgelopen negen jaar was dit zijn kamer. Opvallend zijn de vele herinneringen aan de tijd vóór die negen jaar: aan de Betuweroute. Tien jaar was Buck als projectdirecteur eindverantwoordelijk voor de aanleg van dit goederentracé. Nog steeds noemt hij dat de mooiste tijd van zijn carrière. Hij heeft er zelfs een lintje voor gekregen, ook van dat moment hangen foto’s in zijn kamer. “De Betuweroute is van iedereen, maar van sommige mensen is hij een beetje meer dan van anderen”, dat waren de woorden van minister Eurlings toen hij het lintje bij hem opspeldde. Buck lacht zijn lach, die begint met een lichtje in zijn donkere ogen.

Klopte het wat Eurlings zei? Voelde dat ook zo?

‘Mijn betrokkenheid bij dat project was groot. Ik was er tien jaar lang 24/7 mee bezig, dat heb ik bij geen enkel ander project op die manier gehad. Maar als ik aan de Betuweroute denk, dan denk ik vooral aan een heel hecht team dat heel langdurig heeft samengewerkt. Het gevoel van saamhorigheid was groot. We hadden iets bijzonders met elkaar.’

Dat teamgevoel is blijkbaar belangrijk voor u. Wat heeft u eraan gedaan om dat team zo hecht te krijgen?

‘Het was een nogal omstreden project. We stonden in een kritisch daglicht. Het gevoel van wij tegen de boze buitenwereld bevordert die samenhang.’ Wim Knopperts, die de afgelopen negen jaar uw rechterhand was, zei dat u heel goed bent in het verzamelen van de juiste mensen om u heen, die u vervolgens heel veel vrijheid en ruimte geeft, waardoor het lijkt dat u zelf op afstand van de inhoud staat. ‘Als ik mensen eenmaal vertrouw dan vertrouw ik ook echt op ze en laat ik ze helemaal vrij om te doen waar ze goed in zijn.’

De Betuweroute Foto: Ronald Tilleman.

De Betuweroute Foto: Ronald Tilleman.

Wat moeten mensen doen om uw vertrouwen te winnen?

‘Afspraken nakomen. Kwaliteit leveren. Meedenken. Laten zien dat je voor je taak geschikt bent.’ Wat Wim Knopperts ook zei is dat wanneer mensen dat vertrouwen beschaamd hebben, ze het ook nooit meer terug kunnen winnen. Klopt dat? ‘Dat klopt wel. Ik zeg altijd tegen mijn team: jullie bepalen wat ik weet. Wat ik echt verschrikkelijk vind, is wanneer ik op pad wordt gestuurd met de halve waarheid. Als ik er achter kom dat iemand de werkelijkheid gekleurd heeft opgediend, dan is hij mijn vertrouwen voorgoed kwijt.’

Mag iemand wel een foutje maken?

‘Mensen die hun fouten eerlijk mededelen die hebben een streepje voor.’

Naast Wim Knopperts hebben we voor dit interview nog meer (oud)collega’s gevraagd hoe ze Patrick Buck zouden typeren. Opvallend was de tegenstrijdigheid in de typeringen. Ze noemden hem een verbinder, maar ook een loner. Een Bourgondiër en een workaholic. Wars van politieke spelletjes en dagkoersen, maar desondanks zeer gewaardeerd door de voorbijtrekkende staatssecretarissen en ministers. What you see is what you get en moeilijk te doorgronden.

Herkent u zich daarin?

Weer die lachende ogen: ‘Ja daar herken ik mezelf wel in.’

Hoe kan iemand een verbinder en een loner tegelijkertijd zijn?

‘Ik geniet er heel erg van als mensen het leuk hebben samen, maar ik hoef er niet zo nodig middenin te staan.’

Station Amsterdam Centraal Foto: Stefan Verkerk

Station Amsterdam Centraal Foto: Stefan Verkerk

En waarom lopen die ministers en staatssecretarissen zo met u weg, denkt u?

‘Ik heb door de jaren heen geleerd hoe de politiek werkt, maar ik heb er nooit bij willen horen. Ik begrijp het wel en ik snap ook dat het handig kan zijn om er soms ook een aandeel aan te leveren, maar wat ik vooral geleerd heb, is te staan waar je voor staat. Ik heb in de afgelopen jaren heel wat stormen meegemaakt, in die stormen moet je overeind zien te blijven. En dat doe je niet door mee te waaien, maar door duidelijk en transparant te zijn over de werkelijkheid en je rug recht te houden. Ik denk dat politici dat uiteindelijk ook wel kunnen waarderen. Ze weten wat ze aan me hebben.’

Theo van Bekkum, uw CFO en plaatsvervanger tijdens de Betuweroute, noemde u het boegbeeld en de ingenieur van de scheepsmotor tegelijkertijd. In tegenstelling tot Knopperts vindt hij u juist een man die bovenop de inhoud zit en alles wil weten.

‘Ik ben niet voor niets civiel ingenieur geworden. Ik wil graag snappen waar het over gaat. Ik zal nooit pure procesbeslissingen nemen, ik wil de inhoud snappen.’ Van Bekkum noemde de nachtelijke werkstukken, met vulpen geschreven, waarin u zelf oplossingen voor technisch ingewikkelde problemen bedacht, befaamd. ‘Ik hou van hoge kwaliteit. Als iets niet goed ging dan kon ik in de avonduren nog weleens de neiging hebben om eens op te schrijven hoe ik er tegenaan kijk. Met vulpen ja, die gebruik ik nog steeds. De spaarzame keren dat ik die vergeet, ben ik de hele dag ontregeld.’

Als u zo van de inhoud houdt waarom bent u na de Betuweroute dan toch in een lijnfunctie bij ProRail gestapt. Minder inhoud, meer proces en meer (politiek) gedoe?

‘Toen ik bijna klaar was met de Betuweroute werd ik voor die functie gevraagd. Ik had toen ook de keuze om directeur Noord/Zuidlijn te worden, maar ik heb zelf de overweging gemaakt dat het beter was om directeur projecten te worden en zo mijn ervaringen breder te delen met anderen. In plaats van op herhaling te gaan in een ander groot project en in de rol te stappen van iemand die alles al een keer had meegemaakt. En daardoor wellicht ook denkt het beter te weten.’

Het lijkt me toch een heel ander soort functie en vooral veel verder weg van die inhoud die uw civiele hart sneller doet kloppen. Vond u het direct leuk?

‘Na het eerste halfjaar zei mijn toenmalig directeur Bert Klerk: “Ik zie je een beetje ongelukkig door de gangen lopen.” En dat klopte ook wel. Ik heb echt moeten omturnen van een projectorganisatie waar ik de eindverantwoordelijkheid had met collega’s in een team waarin ik zelf kon bepalen hoe we het deden, naar het gareel van een grote bureaucratische organisatie met haar eigen rituelen en interne verhoudingen.’

Wat heeft u er weer bovenop geholpen?

‘Niet lang daarna gingen we alle grote stations van Nederland verbouwen.’ Toch weer die inhoud dus? ‘Ja. De bouw van die grote stations vond ik fantastisch. Mooie ingewikkelde projecten met een verre horizon, daaraan kon ik weer helemaal mijn hart ophalen.’ Maar ze waren niet meer ‘van u’. Al die stations hadden nu hun eigen projectdirecteur. ‘De afstand was groter dan bij de Betuweroute, maar het faciliteren en conditioneren van die teams, om samen met hen na te denken over de vraag: Hoe maken we dit nou van doen?, daar heb ik echt van genoten. En als ik nu in mijn eentje rondloop op een van die stations in Rotterdam in Arnhem of in Delft dan denk ik elke keer: potverdorie daar hebben we toch echt iets mooi gemaakt met zijn allen, in absoluut teamwerk. Dat soort momenten zie ik wel als de hoogtepunten van mijn carrière.’

rotterdam-centraal-opening

Opening Rotterdam Centraal Station

En wat was het dieptepunt?

‘Ik heb een paar keer in mijn leven een dodelijk ongeluk meegemaakt op het werk en dat blijf ik moeilijk te verteren vinden. Zeker als je dingen gaat denken als: waarom hebben we het niet kunnen voorkomen? Het had niet gehoeven, waarom is het toch gebeurd? Dat blijf ik mijn hele leven met mij meedragen.’

Patrick Buck wordt ook wel gezien als een van de founding fathers van Neerlands diep. Toen er in het kennismanagementpotje van de Betuweroute nog geld over was, is het initiatief ontstaan om samen met HSL Zuid het kennismanagement over te dragen aan ProRail en Rijkswaterstaat. Want is het niet veel nuttiger om je horizon wat te verleggen en ook van projecten buiten je eigen bedrijf te leren? Dat was de gedachte. Zo is Kennis in het Groot (King) geboren met als doel projectmanagement in Nederland op een hoger niveau te tillen. En dat is volgens Buck aardig gelukt. Als je hem vraagt waar hij trots op is dan is dat wel een van de dingen die hij graag noemt. ‘Dat het 10 jaar na dato nu, samen met de Rijksprojectenacademie, zo’n florerende club is, vind ik wel heel mooi. Maar vooral ook dat ik zie dat het werkt. Dat managers het veel normaler vinden om bij elkaar in de keuken te kijken dan vroeger. Neem bijvoorbeeld omgevingsmanagement. Tien jaar geleden stond dat echt nog in de kinderschoenen, tegenwoordig is de omgevingsmanager een van de IPM rollen. Daar heeft Neerlands diep echt een bijdrage aan geleverd, daar ben ik van overtuigd.’

Inmiddels bent u 64 jaar en loopt daarmee richting het einde van uw carrière. Wat gaat u zelf doen om die veertig jaar kennis en ervaring met anderen te delen?

‘Mensen vragen me weleens of ik geen boek wil schrijven, maar daar ben ik te lui voor. Mijn kwaliteitsbewustzijn is hoog, ik zou dus willen dat alle feiten precies kloppen. En los van de vraag of er überhaupt iemand zit te wachten op zo’n boek, moet ik er niet aan denken om dat allemaal uit te zoeken. Nee laat mij nog maar even meedraaien in de praktijk zelf.’

Had u dan niet liever nog een paar jaar in uw huidige functie volgemaakt?

‘Nee. Ik heb altijd gezegd: als die grote stations klaar zijn, dan is dat een mooi moment om het stokje over te dragen. En dat moment is nu aangebroken. Maar om van de dynamiek van het runnen van de dagelijkse operatie in één keer over te stappen naar de geraniums, lijkt me vreselijk. Ik vind dit wel een leuke stap. Het lijkt me mooi om mijn hoofd nog een beetje te breken over inhoudelijk lastige vraagstukken. Om gesprekken te leiden, gate reviews te doen en om jongere collega’s te coachen.’

Station Arnhem

Station Arnhem foto: Stefan Verkerk

En wat is dan uw grootste les?

‘Dat de mens de doorslaggevende factor van het slagen van elk project is. Als het spannend wordt, vallen we vaak terug op het proces. Ik geloof daar niet zo in. Zowel de problemen als de oplossingen zitten namelijk in de mensen.’ Theo van Bekkum noemde u een leermeester. “De ultieme hoofdingenieur directeur met inhoudelijk gezag. Zo iemand wil je als eindverantwoordelijk leider.” Wat vindt u daarvan? ‘Een eer. Ik ben er stil van.’

Wie is uw leermeester?

‘Mijn vader.’ Uit wat voor gezin komt u? ‘Ik kom uit een vrij orthodox katholiek gezin. Ik heb relatief oude ouders, als ze nog leefden zouden ze nu 101 en 107 jaar oud geweest zijn. Ze zijn pas na de oorlog getrouwd en ik ben echt opgegroeid met het arbeidsmoraal van de wederopbouw. Mijn vader had een enorm gevoel voor integriteit en loyaliteit. Ik was een vrijbuiter en heb me flink tegen ze afgezet, op mijn zeventiende ben ik met een haardos tot over mijn schouders dit beknellende milieu ontvlucht. Maar dat gevoel voor integriteit en loyaliteit heb ik wel meegenomen.’

Waar zette u zich tegen af?

‘Mijn ouders waren heel serieus. Er was niet veel ruimte voor emotie. Dat heb ik later wel als een gemis ervaren. Ik ben heel emotioneel, maar ik kan niet goed over mijn gevoelens praten.’

Wat was zijn wijze les?

‘Als je ’s avonds in de spiegel je tanden staat te poetsen, moet je altijd rechtuit kunnen kijken.’ Zijn er momenten in uw carrière geweest dat u zichzelf ’s avonds niet in de ogen kon kijken? ‘Ik ben weleens tegen mensen tekeer gegaan waar ik later spijt van had. Ik kan nogal stevig uitvaren. Dan is het huis te klein en bereikt mijn stem een enorm volume. Dat zijn de momenten dat ik ’s avonds tijdens het tandenpoetsen denk: dat had ik niet zo moeten doen.’ En op welke momenten kwam die wijze les van pas? ‘Op momenten dat ik als eindverantwoordelijke in alle eenzaamheid een ingewikkelde beslissing moest nemen bijvoorbeeld. Dan helpt het om uiteindelijk terug te gaan naar de essentie. Wat is de beslissing waar ik écht achter sta? Waar ik, ongeacht de uitkomst, mezelf altijd bij in de ogen kan blijven kijken.’

 

Op 16 december is een officiële afscheidsbijeenkomst  van ProRail voor genodigden. Patrick Buck blijft voorlopig nog wel betrokken bij Neerlands diep in onze Raad van Toezicht. 

Reageer

  1. Frans Blom schreef:

    Goed verhaal, waarin Patrick heel herkenbaar wordt neergezet. Een manager met inhoud en een natuurlijk gezag.

  2. eric gurke schreef:

    Patrick was een voorbeeld voor velen, waaronder ikzelf. veel van mogen leren, waarvoor dank.

  3. Ans Rietstra schreef:

    Mooie weergave van hoe ik Patrick ervaar. Als mens en als functionaris. Fijn dat ik hem nog even zo dichtbij mag ‘hebben’.

  4. Marc Unger schreef:

    Mooie en warme beschrijving van Patrick. Patrick heeft veel mensen, waaronder ikzelf, kansen en vertrouwen gegeven, waar ik dankbaar voor ben. Fijn mens.

  5. Ik ben echt trots en superblij dat ik onder leiding van Patrick heb mogen meewerken aan zijn mooiste project de Betuweroute.
    Ik heb mijn droombaan 10 jaar met veel plezier uitgevoerd.Heb er vele km voor gereden maar als ik de kans zou krijgen om weer ooit aan zo, n
    Project te mogen meewerken, zou ik het weer met 300% doen.
    Patrick je was voor het hele team een goede pa.

Ook interessant

  • Anders samenwerken met je stakeholders in de Nd Opgave-impuls

In de Nd Opgave-impuls staat het werken aan een complexe opgave samen met het stakeholderveld centraal. Het programma helpt teams het veld in kaart te brengen, stakeholders uit te nodigen en collectief eigenaarschap te creëren rond een opgave. Vijf teams rondden het programma – tot dan nog de Nd Transitiechallenge – begin van dit jaar […]

lees meer
  • Zuidasdok OVT gespiegeld door collega’s

Station Amsterdam Zuid groeit snel en wordt naar verwachting het op een na grootste station in Amsterdam. Een gezamenlijk programma van Rijkswaterstaat, ProRail en Amsterdam richt zich op het ondergronds brengen van de A10-zuid bij de Zuidas. Het project Zuidasdok is in 2020 omgevormd tot een programma-organisatie met afzonderlijke projectonderdelen. Het eerste project, de OV […]

lees meer
  • Nieuws
  • Er was eens… Nd Teams 2024

De laven sliepen nog, Holle Bolle Gijs had zijn buik nog vol. De Efteling lag er nog stil bij toen een Arabische poortwachter op de vroege morgen de deelnemers van Nd Teams 2024 naar hun bestemming begeleidde. Sommigen konden hun bijna kinderlijke enthousiasme niet bedwingen. En terecht. Hoe vaak komt het nou voor dat je […]

lees meer