SYSTEMEN EN PATRONEN

Een organisatie en haar omgeving is een complex geheel van factoren die elkaar beïnvloeden en van elkaar afhankelijk zijn. We noemen dit complexe geheel een systeem. Dit systeem is continu in beweging. Het omvat zichtbare en expliciete zaken als regelgeving, procedures, protocollen, afspraken, organigrammen, overlegstructuren, middelen, etc. Ook onzichtbare en meer impliciete zaken maken deel uit van het systeem, zoals overtuigingen, aannames, vooronderstellingen, mentale modellen, ongeschreven regels (“zo doen wij dat hier”), etc.

Het overzien van het gehele systeem en het ontdekken van de onderlinge samenhang en relaties tussen de verschillende systeemfactoren noemen we systeemdenken. Dit geeft inzichten die het mogelijk maken om het systeem te beïnvloeden. Systeemdenken kent verschillende benaderingswijzen. Een systeemdynamisch perspectief geeft bijvoorbeeld zicht op de interne dynamiek tussen de verschillende spelers binnen een systeem en de patronen die ze in de loop der tijd (bewust of onbewust) hebben ontwikkeld. Een cultureel-antropologische benadering richt zich meer op de wijze waarop dergelijke patronen sociaal worden geconstrueerd: hoe ze zijn ontstaan door het continu delen van dezelfde verhalen, die op een gegeven moment als ‘de werkelijkheid’ worden geaccepteerd.

Systeemdynamica is vooral een hulpmiddel om patronen te herkennen en te analyseren. Het geeft zicht op de onbedoelde neveneffecten van oplossingen die vaak worden gekozen,  maar op de langere termijn juist contraproductief blijken te zijn. Het cultureel-antropologische perspectief geeft handvatten om de sociaal geconstrueerde patronen te beïnvloeden door alternatieve verhalen te creëren en te delen. Deze benaderingswijze vormt een van de grondslagen onder het concept ‘Resilient Partnership’, dat Hans Ruijter heeft ontwikkeld om de voorspelbaarheid en adaptiviteit van zijn projecten te versterken.

Elk systeem kent tal van deelsystemen, die onderling met elkaar zijn verbonden. Denk bijvoorbeeld aan je projectteam, de afdeling waarvoor je werkt, de organisatie, maar bijvoorbeeld ook de samenwerking met een marktpartij. Omdat je zelf onderdeel van veel van dit soort deelsystemen, houd je bestaande patronen zelf mede in stand. Wat in jou zit, zit ook in het team en in de organisatie. Wat zich voordoet in het klein, manifesteert zich ook in het groot. Een kleine verandering in je eigen handelen, kan dus een enorme impact hebben om het systeem, waar je onderdeel van uitmaakt.

PROGRAMMA

In het programma Nd Projectpatronen staat het herkennen, analyseren, veranderen en bestendigen van patronen in je eigen weerbarstige praktijk centraal. De projectpatronen worden voortdurend vanuit drie invalshoeken belicht: vanuit de systeemkant, vanuit de interactie tussen ‘ik en wij’ en vanuit de praktijk.

Patronen & systemen

In het programma Nd Projectpatronen leer je in de eerste plaats om belemmerende patronen in jouw praktijk te herkennen binnen de context van het systeem waarin jouw opgave zich afspeelt. Hoe werken deze patronen eigenlijk, hoe zijn ze ontstaan en wat zijn de drijvende krachten die ze in stand houden? Ook krijg je inzicht in de mogelijke onbedoelde neveneffecten van de oplossingen waarmee je eerder geprobeerd hebt om problemen op te lossen. Naast het leren herkennen van patronen besteden we in het programma ook aandacht voor het beschrijven ervan. Afhankelijk van het perspectief van waaruit naar het patroon wordt gekeken kan dit op verschillende manieren gebeuren. In het programma leer je dan ook op zoek te gaan naar meervoudige betekenis en niet naar objectieve waarheden. Het gebruik van taal speelt daarbij een belangrijke rol.

Patronen & ik – wij

Omdat je zelf ook onderdeel bent van elk systeem waarbinnen je opereert, draag je zelf ook op de een of andere manier (vaak onbewust) bij aan het in stand houden van de belemmerende patronen. Bewustwording van jouw eigen rol hierin creëert mogelijkheden om anders te handelen dan je tot nu toe gewend was. Hiermee ben je dus in staat om elk patroon waar jij onderdeel van bent te beïnvloeden en misschien zelfs te veranderen. Dit vraagt om (zelf)reflectief vermogen, leiderschap en lef. Daarom besteden we hier in het programma veel aandacht aan.

Patronen & praktijk

Het programma Nd Projectpatronen is erop gericht om het geleerde tijdens het programma daadwerkelijk toe te passen in de praktijk. Leren door te doen. Daarom vragen we je ook om je eigen weerbarstige praktijk in te brengen, dat je systemisch leert onderzoeken. Je gaat het systeem rond het vraagstuk in kaart brengen en op zoek naar de onderliggende belemmerende patronen. Je inventariseert welke mogelijke interventies effectief zouden kunnen zijn en gaat er een aantal in de praktijk beproeven. Hierbij zullen soms kleine interventies al een groot effect kunnen hebben.

PERSOONLIJK LEIDERSCHAP ÈN TEAMLEREN

Nd Projectpatronen is geen volledig individueel leiderschapstraject, zoals Nd Brug of Nd Kern, en ook geen volledig teamleertraject, zoals Nd Teamleren of Nd Spiegel. Nd Projectpatronen is meer een mengvorm, waarbij zowel individueel als in teamverband wordt geleerd én aan de slag wordt gegaan met echte praktijkvraagstukken. We starten met 12 projectmanagers die elk hun eigen praktijkvraagstukken en -dilemma’s inbrengen en vragen hen gaandeweg het programma om een ontwikkelteam samen te stellen, bestaande uit een aantal sleutelspelers uit het deelsysteem dat ze willen onderzoeken en beïnvloeden. Deze ontwikkelteams worden onderdeel van het programma.

Nd Projectpatronen is ook geen programma dat per definitie samen met de markt wordt doorlopen. Daar hebben we immers het Nd programma De Verbinders voor. Door de praktijkgerichte aanpak van Nd Projectpatronen is het, afhankelijk van de ingebrachte praktijkvraagstukken, echter ook in dit programma via genoemde ontwikkelteams wel degelijk mogelijk om collega’s uit de markt te betrekken.[1]

Deze ontwikkelteams trekken samen op bij het analyseren van patronen en bij het ontwikkelen en uitproberen van systeeminterventies om patronen te veranderen. Gedurende het programma reflecteren de projectmanagers en ontwikkelteams regelmatig op elkaars vraagstukken, analyses en voortgang, opdat er een lerend netwerk ontstaat van betrokken professionals die niet alleen de problemen voor hun eigen projecten op willen lossen, maar ook een bijdrage willen leveren aan het duurzaam veranderen van belemmerende patronen in grote bouw- en infraprojecten.

Nd Projectpatronen wordt vanuit Neerlands diep begeleid door Hélène Kleijne, Jaap Verhoeven, Maarten Kraneveld en Hans Ruijter.

[1] Op deze wijze levert ook Nd Projectpatronen een bijdrage aan het bereiken van de doelen van op dit moment lopende initiatieven binnen de bij Neerlands diep betrokken organisaties, zoals bijvoorbeeld het programma van RWS samen met de markt Op weg naar een vitale infrasector, met als doel een vitale, innovatieve en produktieve sector, waarin vanuit expertise wordt samengewerkt aan de opgave, met voldoende ruimte voor leren en innoveren.

DOORLOOPTIJD EN PLANNING

Het programma Nd Projectpatronen duurt ca. anderhalf jaar. Het inhoudelijke traject bestaat uit:

• Drie tweedaagse bijeenkomsten met alleen de projectmanagers (incl. avondprogramma en overnachting).
• Vier eendaagse bijeenkomsten met de projectmanagers en hun ontwikkelteams.
• Drie online reflectiesessies met alleen de projectmanagers.
• Vijf online reflectiesessies met de projectmanagers en hun ontwikkelteams.
• Een slotbijeenkomst van een dag met de projectmanagers en hun ontwikkelteams.
• Een finale bijeenkomst met alleen de projectmanagers.

Data en tijden bijeenkomsten:

• 7 maart 2022 – 09:00 tot 21:00u | Kick-off 1 voor projectmanagers
• 8 maart 2022 – 09:00 tot 17:00u | Kick-off 2 voor projectmanagers
• 24 maart 2022 – 10:00 tot 12:00u | Online reflectiesessie 1 voor projectmanagers
• 14 april 2022 – 09:00 tot 21:00u | Dag 1 inspiratiesessie voor projectmanagers
• 15 april 2022 – 09:00 tot 17:00u | Dag 2 inspiratiesessie voor projectmanagers
• 19 mei 2022 – 10:00 tot 12:00u | Online reflectiesessie 2 voor projectmanagers
• 23 juni 2022 – 09:00 tot 17:00u | Kick-off voor ontwikkelteams
• 7 juli 2022 – 09:00 tot 17:00u | Online reflectiesessie 3 voor projectmanagers
• 1 september 2022 – 10:00 tot 12:00u | Online reflectiesessie 1 voor ontwikkelteams
• 29 september 2022 – 09:00 tot 17:00u | Eendaagse inspiratiesessie 1 voor ontwikkelteams
• 3 november 2022 – 10:00 tot 12:00u | Online reflectiesessie 2 voor ontwikkelteams
• 24 november 2022 – 09:00 tot 17:00u | Eendaagse inspiratiesessie 2 voor ontwikkelteams
• 15 december 2022 – 10:00 tot 12:00u | Online reflectiesessie 3 voor ontwikkelteams
• 19 januari 2023 – 09:00 tot 21:00u | Dag 1 inspiratiesessie 3 voor projectmanagers
• 20 januari 2023 – 09:00 tot 17:00u | Dag 2 inspiratiesessie 3 voor projectmanagers
• 16 februari 2023 – 10:00 tot 12:00u | Online reflectiesessie 4 voor ontwikkelteams
• 30 maart 2023 – 09:00 tot 17:00u | Inspiratiesessie 3 voor ontwikkelteams
• 20 april 2023 – 10:00 tot 12:00u | Online reflectiesessie 5 voor ontwikkelteams
• 1 juni 2023 – 09:00 tot 17:00u | Eendaagse slotsessie voor ontwikkelteams
• 29 juni 2023 – 09:00 tot 17:00u | Eendaagse slotsessie voor projectmanagers

MEEDOEN

Deelnemen aan het programma Nd Projectpatronen vraagt bereidheid om breder en vooral bewuster te kijken dan alleen hun eigen projectcontext, dieper te graven dan je gewoon bent en waar nodig minder voor de hand liggende en soms misschien zelfs ongemakkelijke gesprekken te voeren: “Durf het onbespreekbare bespreekbaar te maken”.

Het wordt dus geen gemakkelijk traject, maar wel buitengewoon leerzaam en impactvol. Nd Projectpatronen nodigt uit om holistisch te kijken, in- en uit te zoomen, nieuwe verbindingen te leggen, andere dialogen aan te gaan, de vinger op de zere plek te leggen en in de praktijk met de verworven inzichten echt aan de slag te gaan.

Deelnemen aan Nd Projectpatronen betekent dat je je committeert aan het volgende:

• Je formeert in de loop van het traject een ontwikkelteam van ca. 3 tot 5 personen, dat een representatieve afspiegeling vormt van het deelsysteem rond jouw vraagstuk. Wie dit zijn is dus afhankelijk van het soort vraagstuk dat je systemisch wilt onderzoeken.
• Je neemt deel aan alle bijeenkomsten en werkt tussentijds samen met het samen te stellen ontwikkelteam door aan jullie gezamenlijke uitdaging.
• Jouw project is aangesloten bij het Nd Projectennetwerk. Als dat nog niet het geval is, dan sluit je jouw project alsnog aan. Je wordt dan voor meerdere jaren lid, in principe zo lang het project loopt. We gaan uit van minimaal 3 jaar.

We streven in dit programma naar een evenwichtige verdeling van de deelnemende projectmanagers over de verschillende organisaties die bij Neerlands diep zijn aangesloten. Er is plek voor maximaal 12 projectmanagers. Selectie van deelnemers vindt plaats op basis van intakegesprekken.

De aanmelding is gesloten.