Nd Teams 2017 De terugblik op omgaan met paradoxen

  • 09 februari 2017
  • Noel Houben

150 Projectmedewerkers van 28 projecten namen op donderdag 26 januari deel aan Nd Teams 2017. Geïnspireerd door kunst, Wim Pijbes en vooral ook door elkaar gingen ze in Utrecht in gesprek over hun projectmanagement paradoxen. Een impressie in de voetsporen van één projectmanager en één team.

Wim Pijbes bij Nd Teams 2017 Foto: Jorrit ’t Hoen

“Vertrouw op uw intuïtie en inzicht” Wim Pijbes

Een paradox is een schijnbare tegenstelling. Ieder project heeft met paradoxen te maken. Hoe zorg je bijvoorbeeld voor de broodnodige flexibiliteit als de moederorganisatie zoveel mogelijk wil standaardiseren? Wat doe je als je een nieuwe contractvorm moet inpassen terwijl de tijdsdruk groot is? Het schijnbare in de paradoxen zit ‘m erin dat projecten er meestal toch in slagen om hun weg te vinden tussen tegengestelde belangen en eisen. Wat niet wil zeggen dat dit makkelijk is. De mogelijkheid om met collega’s van gedachten te wisselen over deze paradoxen, grijpen de deelnemers aan Nd Teams dan ook met beide handen aan.

Deelnemers in gesprek bij Nd Teams 2017 Foto: Jorrit ’t Hoen

“Van de Arbeidsinspectie moesten de hellingbanen in de Kunsthal Rotterdam stroef zijn. Zo konden mensen met een beperking ze veilig gebruiken. Maar van de Voedsel en Warenautoriteit moesten de hellingbanen juist glad zijn. Dan konden ze beter schoon worden gehouden. Een materiaal dat zowel stroef als glad is, bestaat niet. Uiteindelijk heeft de veiligheid het gewonnen.” 

Wim Pijbes over de juridische paradox

Vluchtheuvel

“Iedereen is hartstikke druk”, vertelt Ton Bierbooms van ProRail terwijl de andere deelnemers aan het teamevent langzaam binnendruppelen. “Het is dan prettig om even op een vluchtheuvel te stappen en met enige distantie naar je werk te kijken. Zeker als je dat samen met collega’s kunt doen die met dezelfde problemen als jij te maken hebben.” Dilemma’s om te bespreken heeft de projectmanager van PHS Goederenroutering Zuid Nederland voldoende. Hoe leg je het bijvoorbeeld omwonenden uit dat er straks meer treinen rijden langs hun huis, maar dat er niet in alle gevallen maatregelen genomen kunnen worden om de extra hinder te beperken? “Het raakt mensen persoonlijk en dat kun je je goed voorstellen. Dit doet iets met je. Maar we kunnen er niets aan doen. De hinder blijft immers binnen de wettelijke kaders en daar moeten we ons aan houden.”

Ton Bierbooms bij Nd Teams 2017 Foto: Jorrit ’t Hoen

Herkenbaar

Tijdens de eerste, individuele workshopronde bespreekt Bierbooms een andere paradox. Net als de andere deelnemers heeft hij aan het begin van de bijeenkomst kunnen kiezen uit tien schilderijen van onder andere Dali, Van Gogh, Warhol en Escher. De keuze van Bierbooms is gevallen op Drawing Hands van Escher. “Handen zijn het symbool van verbinding. Dat spreekt mij aan.” Collega’s van Rijkswaterstaat, de gemeente Amsterdam, het Hoogheemraadschap Hollandse Delta, het Rijksvastgoedbedrijf en ProRail delen Bierbooms voorkeur. Ze komen in een ruime zaal bij elkaar.

Deelnemers tijdens de eerst workshopronde. Foto: Jorrit ’t Hoen

Onder begeleiding van Nathalie Vrancken en Nelleke van Thiel bespreken en doorleven de deelnemers in tweetallen hun paradoxen met elkaar. Een snel veranderende wereld versus infrastructuur en gebouwen die decennia mee moet gaan, vrijheid voor de markt versus heel vastomlijnde verwachtingen bij de opdrachtgever: de paradoxen die de revue passeren, zijn herkenbaar voor (bijna) alle deelnemers. Bierbooms vraagt zich af hoe gedetailleerd hij zijn drie opdrachtgevers moet informeren. “Zeker als er een risico is, hoe klein de kans ook, wil men graag alles tot in detail weten. Maar als project heb je ook ruimte nodig om zelf zaken te regelen. Best een uitdaging om de balans te vinden.”

De toegevoegde waarde zit voor hem niet alleen in de herkenbaarheid van de paradoxen, laat Bierbooms na de workshop weten. “De manier waarop je ermee omgaat, verschilt van persoon tot persoon. Juist daarvan kan je leren. Hier hoop ik in het tweede deel van de bijeenkomst meer over te weten te komen.”

“Met veiligheid mag je nooit sollen. Maar in de praktijk zijn de afwegingen soms knap lastig. Neem de Schipholbrand in 2005. Het ging hier om een gevangenis, waar gevangenen natuurlijk niet zomaar uit moeten kunnen lopen. Tegelijkertijd moeten mensen bij een calamiteit wel zelf de cel kunnen verlaten. Zie hier een paradox met dodelijke gevolgen.” 

Wim Pijbes over de veiligheidsparadox

Foto: Jorrit ’t Hoen

Ruimte en lef

Voordat de projectmedewerkers hun paradoxen in teamverband verder gaan verkennen, worden ze onthaald op een prikkelend betoog van Wim Pijbes. De directeur van de Rotterdamse kunststichting Droom en Daad put uit zijn rijke ervaring bij onder andere de verbouwing van het Rijksmuseum. De oud-museumdirecteur beperkt zich niet tot het beschrijven van paradoxen: hij geeft ook een handreiking voor het oplossen ervan. “De beste adviseur bent uzelf. Als u alles op een rijtje heeft gezet, moet u vertrouwen op uw intuïtie, inzicht en team en een knoop doorhakken. Alleen zo kunnen we projecten realiseren. Ik sluit me wat dat betreft aan bij het pleidooi van Jan Hendrik Dronkers van Rijkswaterstaat in de NRC van 19 januari. Zorg dat mensen voldoende ruimte en lef hebben om keuzes te maken en vertrouw op hun inzicht, was zijn boodschap.”

“Schoonheid is de meest onderschatte vorm van duurzaamheid. Ze moet wat mij betreft altijd prevaleren. Toen de gemeente Rotterdam moest kiezen tussen het ontwerp van de huidige Erasmusbrug en een conventioneler alternatief, heeft men dan ook de juiste keuze gemaakt. Ja, het alternatief was goedkoper, sneller te realiseren en minder risicovol. Maar met de huidige brug heeft Rotterdam er wel tot in lengte van jaren een icoon bij gekregen. Dat vertegenwoordigt ook een enorme waarde.”

Wim Pijbes over de schoonheidsparadox

Foto: Jorrit ’t Hoen

Toekomstwaarde

Procesmanager Peter Eitjes, risicomanager Martijn Voorham en kennismanager Hans Boer van Rijkskantoor de Knoop tonen zich tijdens de pauze geïnspireerd door het verhaal van Pijbes. “Autonomie zoeken en tegelijkertijd iedereen aanhaken: dat probeer ik ook binnen het Rijksvastgoedbedrijf”, zegt Eitjes. “Doe je ding, volg je intuïtie: daar heeft Pijbes zeker een punt. Alleen zo vind je een oplossing als nieuw beleid het lastig maakt om projecten integraal in de markt te zetten. Terwijl juist in die integraliteit de kracht zit. Een marktpartij zal bijvoorbeeld een kwalitatief betere vloerbedekking in een gebouw leggen als ze die zelf nog 25 jaar moet onderhouden.” “Ik ben het met Pijbes eens dat duurzaamheid meer is dan een energiezuinig gebouw opleveren”, vindt Voorham. “Zeker zo belangrijk is dat het gebouw past in de stedelijke omgeving. Ook dat levert toekomstwaarde op.”

Projectteam Rijkskantoor de Knoop bij Nd Teams 2017 (Hans Boer, Peter Eitjes en Martijn Voorham vlnr) Foto: Jorrit ’t Hoen

Roddelen

Het team van de Knoop gaat tijdens de teamworkshop in gesprek met de collega’s van Zuidasdok en de De Ruyterkazerne in Vlissingen. Ieder team krijgt de gelegenheid om één paradox uit te diepen en de collega’s van de andere teams hierop te laten reflecteren. Dat laatste gebeurt op een bijzondere manier. Nd-begeleiders Pim Verheijen en Rudolf Cremer Eindhoven vragen het team dat in de spotlights staat om zich om te draaien. De collega’s kunnen dan ongestoord eventjes “roddelen” over de casus.

Projectteams De Knoop, Zuidasdok en Michiel de Ruyterkazerne in gesprek bij Nd Teams 2017 Foto: Jorrit ’t Hoen

De keus van de Knoop valt op een actuele paradox van teamlid Boer. Wat doe je als het consortium tussen neus en lippen polst of het niet andere, goedkopere lockers kan installeren in het gebouw? Is het dan “contract is contract”? Of betekent de sterke focus binnen het project op samenwerken dat je je ook in deze situatie welwillend opstelt? Zoals wel vaker bij paradoxen blijkt er een gulden middenweg te zijn. Een goede samenwerking betekent immers dat je dit soort situaties met elkaar kunt bespreken en oplossen. Onderzoek of de contractuele eis rondom de lockers wel zo hard is voor de toekomstige gebruikers van het gebouw, is een andere tip. Misschien valt er wel een win-winsituatie te realiseren met andere kastjes.

“De verontwaardiging was groot toen BAM 40 miljoen euro meer dan begroot offreerde voor de verbouwing van het Rijksmuseum. Een groot deel van BAM’s bouwbegroting bleek bestemd voor het opvangen van risico’s. De overheid wilde die neerleggen bij de aannemer. Bouwprojecten worden steeds ingewikkelder, onverwachte zaken duiken onvermijdelijk op. Accepteer van elkaar dat niet alles altijd te voorzien is en dat dit ook consequenties heeft.”

Wim Pijbes over de onvoorziene paradox

Banden aanhalen

“Echte eyeopeners waren er niet”, blikt Boer tijdens de afsluitende borrel terug op de workshop. “Ergens wisten we zelf wel wat we moesten doen in de situatie met de lockers is. Maar dat zie je niet altijd meteen als je er middenin zit. De intervisie met collega’s helpt ons om dit weer helder voor de geest te krijgen.”

Gallerij met posters bij Nd Teams 2017 Foto: Jorrit ’t Hoen

Een enkeling maakt nog een gang langs de wand met kunstuitingen die de oogst van de dag pakkend samenvat. Maar de v’s van verdiepen en verrijken leggen het nu af tegen de v van verbinden. De deelnemers drommen samen in groepjes, handen worden geschud, anekdotes uitgewisseld. “We hebben elkaar hard nodig in de dagelijkse praktijk”, wist Bierbooms al aan het begin van het teamevent. “Dan scheelt het enorm als je elkaar kent vanuit Neerlands diep. De banden aanhalen met collega’s van andere organisaties: daarin zit voor mij de kracht van zo’n bijeenkomst.”

Op de webpage van Nd Teams 2017 zijn nog meer mooie foto’s te zien van dit event. 

Reageer

Ook interessant

  • Meer grip op projectsucces door (wederzijds) begrip

“De realisatie van bouw- en infraprojecten kent een lange en rijke traditie. Een traditie die ons terugvoert naar de ‘Law-codes’ van koning Hammurabi (Babylonië, 1750 v. Chr.) waarin de eerste beginselen en afspraken voor samenwerking in de bouw terug te vinden zijn. Het succesvol realiseren van bouw- en infraprojecten in de huidige dynamische en complexe omgeving […]

lees meer
  • Een digitale revolutie

Een digitale revolutie. We zitten er middenin. Ook in de publieke bouw- en infraprojecten. Ervan weglopen? Dat kan. Toekijken en aanschouwen? Kan ook nog. Maar voor hoe lang nog? Het nu beetpakken, omarmen en uitdragen van technologische ontwikkelingen, is de optie waar de deelnemers van Nd Digitaal Leiderschap voor kozen. Want, het meebewegen in een […]

lees meer
  • Anders samenwerken met je stakeholders in de Nd Opgave-impuls

In de Nd Opgave-impuls staat het werken aan een complexe opgave samen met het stakeholderveld centraal. Het programma helpt teams het veld in kaart te brengen, stakeholders uit te nodigen en collectief eigenaarschap te creëren rond een opgave. Vijf teams rondden het programma – tot dan nog de Nd Transitiechallenge – begin van dit jaar […]

lees meer