Het concept

Om het onderwerp uit de analysestand te halen en projectmanagers wat meer praktische handvatten te bieden, heeft Neerlands diep een innovatieve aanpak bedacht. De serie ‘Gaan voor Duurzaam’ bestaat uit 6 afleveringen van diverse bouw- en infrastructuurprojecten in Nederland, waarin per project wordt gezocht naar de ultieme les op het gebied van duurzaamheid. Benieuwd naar de andere projecten, volg onze serie door je te abonneren op ons YouTube-kanaal of houd onze website in de gaten.

Per aflevering gaan twee captains naar een – voor hen op dat moment nog onbekend – project, waar ze in gesprek gaan over duurzaamheid met de projectmanagers van opdrachtgevers- en opdrachtnemerszijde. Eenmaal op locatie krijgen de captains globale informatie over het project, zodat ze zich ter plekke kunnen voorbereiden. De bedoeling is om per project de ultieme les op te halen over duurzaamheid. Wat werkt er in de praktijk?  Welke maatregelen zijn het meest effectief? Hoe pas je de maatregelen toe? Wat komt er bij kijken? En zijn de genomen maatregelen ook makkelijk toepasbaar in andere projecten?

De Afsluitdijk energieneutraal

Het eerste project dat deelneemt aan de serie ‘Gaan voor duurzaam’ is De Afsluitdijk. Rijkswaterstaat versterkt en renoveert de 32 kilometer lange dijk, vergroot de spuicapaciteit en bouwt pompen in om meer water te kunnen afvoeren naar de Waddenzee. ‘We zijn er trots op dat De Afsluitdijk straks na de renovatie energieneutraal is’, licht projectmanager Joost van de Beek toe. De aannemer (consortium Levvel) heeft een oplossing bedacht die 80 % van het referentiegebruik van energie bespaart ten opzichte van het referentieontwerp van Rijkswaterstaat. Onze eerste inzet is energiereductie. Vervolgens willen we de energie die nodig is, duurzaam opwekken. De reductie realiseren we door zo veel mogelijk water te spuien van het IJsselmeer op de Waddenzee en zo min mogelijk op te pompen. Duurzame energie opwekken doen we onder andere zonne-energie.

Hoe we het hebben aangepakt? ‘Door de integrale ontwerpopgave neer te leggen bij de aannemer. Er zaten dusdanige financiële prikkels in het contract, dat je als aannemer wel gek zou zijn om dat te laten lopen. Bovendien gaat Levvel straks voor 25 jaar het onderhoud doen van De Afsluitdijk, zodat het ook in hun voordeel is om te besparen op de energiekosten.’

Joost van de Beek

Inspirerend

Beide captains, Tjeerd Burger (projectmanager ProRail) en Jurgen Klein (projectmanager Rijkswaterstaat) waren vooral onder de indruk van wat er mogelijk is op het gebied van duurzaamheid. ’Ik vind het vooral inspirerend om te spreken met de kartrekkers, aldus Burger. ’Je zit als projectmanager met dezelfde dilemma’s. Hoe geef je duurzaamheid een plek in je project. Het is niet het hoofddoel. Het komt er altijd bij. De uitdaging is om het op een goede manier in te passen in het programma. Je hebt ook niet de garantie dat het altijd lukt. Maar je ziet hier bij het project Afsluitdijk dat er veel meer mogelijk is dan je in eerste instantie zou denken. Met de lessen die we hier uithalen kunnen we vervolgens zelf weer aan de slag en het op een effectieve manier toepassen in onze eigen projecten. Belangrijk hierbij is dat je iedereen er aan de voorkant bij betrekt en dat je voldoende ruimte creëert om samen met de markt duurzaamheidsoplossingen te verbeteren. Ik denk ook dat je met een open blik naar de regelgeving moet kijken en er niet te rigide mee om moet gaan. ’

Ook Klein is enthousiast. ’Ik vind de gekozen combinatie van energie opwekken en energie besparen als prikkel interessant. Maar vooral ook het proces om er te komen. Er is toch een intensieve samenwerking nodig, tussen opdrachtgever en opdrachtnemer, om dit soort innovaties te laten slagen. Dat vraagt veel van beide kanten. De innovaties van de opdrachtnemer moeten ook landen binnen je eigen organisatie. Dat is hier gelukt door veel te overleggen en het hele team mee te nemen in het proces. Dat was voor mij een eye-opener. Er moet als het ware een verbinding komen tussen het beleid en de praktijk.’

Tjeerd Burger en Jurgen Klein.

Projectmanager 3.0

Leuk zo’n filmpje maken over duurzaamheid, maar wat hebben beide projectmanagers ervan geleerd. Burger: ‘Je moet je als eerste realiseren dat het een noodzaak is om duurzaamheidsmaatregelen mee te nemen in je project. We zitten in een transitie naar een meer duurzame wereld. Je moet er over nadenken hoe je het project anders aan kunt pakken om mee te gaan in die transitie.’ Ook Van de Beek heeft daar een duidelijk mening over. ’Als we duurzaamheid zo belangrijk vinden, moeten we het ook meenemen in de eisen. Dat past in deze tijd. Als je de meest duurzame uitvoeringsorganisatie wilt zijn en 100% circulair wilt werken, dan moet je ook prominent gaan invoeren in de eisen. Daarnaast moet je ook gebruik maken van de creativiteit van de markt en daar voldoende ruimte voor scheppen.’

‘De maatschappelijke opgave waar je aan werkt, verandert’, vindt Klein. ’Het verhaal van het project gaat verschuiven. Daar moet je in mee. Of je dat gaat doen door trial en error of dat je eerst een heel pad gaat uitstippelen hoe je die duurzaamheidsdoelen kunt bereiken en dan pas aan de slag gaat. Dat is de vraag. Mijn voorkeur gaat er uit naar om nu stappen te zetten en te leren van elkaar. Mits je maar onderbouwd en met kleine stapjes aan de slag gaat.’

Van de Beek vindt eveneens dat je als projectmanager lef moet hebben. ‘Mijn stelling is dat de mentale drempel om duurzaamheid toe te passen in je project, vaak groter is dan de feitelijke drempel. Er kan veel meer dan je denkt!’