Reflectievragen

Ondanks dat duurzaamheid al volop terugkomt in de dagelijkse werkzaamheden, wilde het vierkoppige team van het Rijksvastgoedbedrijf graag deelnemen aan de Duurzaamheidschallenge. “We willen versnelling realiseren in het programma verduurzaming Dienst Justitiële Inrichtingen”, zegt Wouters. “Het werken aan de routekaart vraagt bovendien om een andere werkwijze dan gebruikelijk. Neem alleen al de enorme tijdspanne – dertig jaar – die met dit programma is gemoeid. De Nd Duurzaamheidschallenge biedt ons de gelegenheid om af en toe uit de waan van de dag te stappen en ideeën te formuleren hoe we onze doelstellingen kunnen bereiken. Ook het sparren met verbeterteams van andere organisaties is erg nuttig. Het geeft ons een bredere blik. We leren van de vraagstukken waar de anderen tegenaan lopen en vice versa, en helpen elkaar om oplossingen te bedenken.” De Bruin knikt instemmend. “De challenge helpt ons om af en toe een stapje terug te doen en reflectievragen te stellen. Waar zijn we mee bezig? Hoe komen we tot resultaten? Zijn we tevreden met de resultaten tot nu toe? De challenge geeft ons ook meer inzicht waarom onze acties wel of juist niet lukken.”

Foto: DJI

Technisch aangevlogen

Hoe kunnen we komen tot betere gebouwen, die een positieve impact hebben op hun omgeving en het milieu? Gebouwen bovendien die in de toekomst bruikbaar blijven? En die, als we ze toch moeten afbreken, geen negatieve effecten hebben voor het milieu? Het zijn vraagstukken als deze die De Bruin drijven in zijn werk. “Ik vind dat we goed moeten omgaan met het milieu en de materialen en energie die er zijn. Ik zou het niet kunnen verkopen als ik uiteindelijk, na een loopbaan van dertig jaar in de bouwsector, iets achterlaat wat negatief is voor toekomstige generaties.”

Wouters wil eveneens verantwoord omgaan met de wereld om hem heen. “Maar ik richt me ook graag op vernieuwende onderwerpen. Duurzaamheid is daar een voorbeeld van. Dit onderwerp wordt vaak technisch aangevlogen. Maar veel technische mogelijkheden om duurzaamheid te bevorderen bestaan al jaren. Waarom hebben we ze dan niet eerder omarmd? Dat fascineert mij. Tijdens de challenge onderzoeken we achterliggende structuren die de status quo in stand houden. En kijken we hoe we met deze belemmeringen kunnen omgaan. Erg belangrijk, omdat je anders tegen dezelfde muren blijft aanlopen. In ons geval lijken de grootste belemmeringen te liggen in de wijze waarop de financiering is geregeld. Er bestaat bijvoorbeeld een hard onderscheid tussen investerings- en exploitatiebudgetten. We gaan als RVB daarnaast niet zelf over het budget om de gebouwen van DJI duurzamer te maken. Maar we zijn er tijdens de challenge ook achter gekomen dat dit niet betekent dat we het hoofd in de schoot hoeven te leggen.”

Gezamenlijk doelbeeld

Hoe ziet de nieuwe generatie inrichtingen eruit? Wat betekent dit voor het gebruik van en de omgeving van deze gebouwen? En hoe komen we tot deze nieuwe generatie inrichtingen? Het team wil deze en andere vragen tijdens de Duurzaamheidschallenge vertalen in een gezamenlijk doelbeeld van DJI en het RVB. Opvallend is dat de insteek breder is dan het onderwerp duurzaamheid alleen. En de gebouwen, waarvoor het Rijksvastgoedbedrijf verantwoordelijk is vanuit de eigenaarsrol, worden in het doelbeeld gekoppeld aan het gebruik ervan. “We hebben tijdens de challenge gemerkt dat niet iedereen automatisch enthousiast wordt van termen als ‘duurzaamheid’ en ‘groen’”, legt De Bruin uit. “Het kan zelfs weerstand oproepen. Soms maken mensen zich ook zorgen over de kosten van duurzaamheidsmaatregelen. En over wat ze betekenen voor het gebruik van de gevangenissen en jeugdinrichtingen. Vandaar dat we initiatieven op het gebied van duurzaamheid in een breder perspectief plaatsen.”

“Ons doelbeeld zal aansluiten op onderwerpen die Justitie belangrijk vindt, zoals humane detentie en het terugdringen van recidive”, vertelt Wouters. “Verder zijn we altijd op zoek naar samenvallende kansen. Als gebouwen grootschalig onderhoud nodig hebben, is dat ook een goed moment om duurzaamheidsmaatregelen uit te voeren. De hinder voor het primaire proces is dan beperkt. Om tot een gedragen doelbeeld te komen en dit verder te brengen, betrekken we sleutelspelers binnen het Rijksvastgoedbedrijf en DJI.” De Bruin: “We zijn gewend om na te denken over een klein deel van de puzzel. Om te komen tot een doelbeeld waarin ook DJI zich herkent, kijken we nu naar de hele plaat. Dat is het mooie van deze challenge. De vervolgstap is dan om het gezamenlijke doelbeeld te vertalen in concrete projecten.”

Tools en tips

Wouters en De Bruin zijn te spreken over de maandelijkse online en fysieke reflectiesessies die hun team heeft met de andere verbeterteams binnen de Nd Duurzaamheidschallenge. “We krijgen tools aangereikt die we kunnen gebruiken bij het realiseren van onze doelstellingen”, brengt De Bruin in. “Die helpen ons onder meer om organisatie en omstandigheden te analyseren, in gesprek te komen met stakeholders, de juiste vragen te stellen én door te vragen.” “De juiste vragen stellen is een cruciale”, haakt Wouters in. “Zo kom je er namelijk achter waar de belangen van stakeholders liggen. Die kennis kun je vervolgens inzetten om hen mee te krijgen in je verhaal. We hebben deze tools al meerdere malen gebruikt.”

De projectmanager vindt de gasten bij de live sessies inspirerend. “Neem de bijeenkomst in maart, met voormalig Directeur Projecten Patrick Buck van ProRail. Hij deed onder andere uit de doeken hoe je kunt ontdekken wat beleidsmakers en beslissers belangrijk vinden. En hoe je hun ideeën bij elkaar kunt brengen in een gezamenlijk, krachtig doelbeeld. Maar ook de tips, vragen en opmerkingen vanuit de andere teams zijn erg nuttig. Projectenmensen zijn doeners. Wij waren al enthousiast aan de slag om deelitems uit te werken en uitvoeringsstappen te beschrijven. Maar daardoor wordt het voor stakeholders minder helder waar het allemaal om draait. Met de vraag ‘Waar is jullie krachtige doelbeeld gebleven?’, legde een collega van een ander verbeterteam de vinger op de zere plek.”

Lef

Wouters heeft nog een oproep aan andere projecten. “Als medewerker van een uitvoeringsorganisatie kun je de houding hebben: ‘Wij voeren gewoon uit wat opdrachtgever wil’. Maar juist bij een onderwerp als duurzaamheid is het belangrijk dat je wat lef toont. Spui daarom je ideeën, toon initiatief en ben niet bang dat de opdrachtgever ‘nee’ zegt. Je kunt beter af en toe tegen een muur aanlopen dan niets proberen.” “Denk in mogelijkheden, niet in onmogelijkheden”, vult De Bruin aan. “Probeer samen met je opdrachtgever tot een gezamenlijk doelbeeld te komen. Werk daar vervolgens in kleine stappen naar toe. Dat maakt het tastbaarder.”

Meedoen

Benieuwd hoe het doelbeeld van het team eruitziet? Wil je je laten inspireren door wat het team van het Rijksvastgoedbedrijf en de andere verbeterteams hebben bereikt? Wil je je collega’s ondersteunen? Wil je meedenken over de meest voorkomende, meest fundamentele en/of meest hardnekkige dilemma’s en paradoxen rondom duurzaamheid? En deze gezamenlijk voor leggen aan een panel van vertegenwoordigers van het hogere management van de betrokken organisaties met de vraag hoe je hier vanuit hun optiek het beste mee om kunt gaan? Kom dan op dinsdag 25 juni tussen 14.00 en 17.00 uur naar het LEF future center in Utrecht. Aanmelden kan hier.