Voor je het weet ben je als project een speelbal in een ogenschijnlijk onvoorspelbare politieke arena. Wat te doen? Stil zitten, adem inhouden en wachten tot de storm is overgewaaid? Of positie kiezen en het spel meespelen? Honderd managers onderzoeken een dag lang het spel van de macht tijdens het jaarlijkse Teamevent. Lukas Meursing is een van hen. Wij volgden hem tijdens dit event. Ook vroegen we Patrick Buck, directeur ProRail Projecten, naar macht en politieke spelletjes.
‘Jullie zijn stuk voor stuk machtswellustelingen. Want waren jullie dat niet, dan konden jullie het werk niet doen dat jullie doen of zaten jullie nu met een burnout thuis.’ Zo. De toon is gezet. Filosoof dr. Paul Meijs is binnen. ‘Toen ik de deelnemerslijst zag’, gaat hij verder, ‘geloofde ik mijn ogen niet. Honderd managers in één zaal. Ik zit hier dus met en zaal vol liegers en bedriegers die er enkel op uit zijn om hun eigen macht te vergroten.’ Want dat is volgens de Tilburgse filosoof vandaag ons enige doel. ‘Wie dat niet nodig heeft, is hier namelijk niet.’
Machtige uitstraling
Deze ochtend zijn de honderd managers, waar Paul Meijs zich net na de middag tot richt, naar de Rode Olifant gekomen. De hoge toren van dit markante Haagse gebouw, zo gaat het verhaal, moest niet alleen voor een machtige en krachtige uitstraling zorgen. Hij moest ook zo hoog zijn dat opdrachtgever American Petrol Company, het latere Esso, van daaruit de iets verderop gevestigde concurrent Shell in de gaten kon houden. Een mooi decor dus voor de The biggest game at the biggest table in town: het teamevent, dat op 30 januari geheel in het teken van het politieke machtsspel staat.
Kleur bekennen
Eén van de deelnemers is Lukas Meursing. Lukas is sinds twee en een half jaar omgevingsmanager voor project Afsluitdijk. We treffen hem in de ‘blauwe zaal’. De zaal waar de ‘mensen mensen’ een broodje eten. Want zo is de verdeling vanochtend – op kleur. Bij binnenkomst moest iedereen aan de hand van een aantal steekwoorden een kleur kiezen. Dat ze met die kleur vervolgens ook een archetype in het machtsspel kozen, werd ze vooraf niet verteld. Zo werden de rode mensen, die graag vooruitgang boeken, de ‘dreigers’. De groene analytische types, de ‘overtuigers’. De gele, op de inhoud gerichte deelnemers, kregen het predicaat ‘uitruiler’ mee. En mensen die, zoals Lukas, voor blauw kozen omdat woorden als verbinden en draagvlak zoeken, ze aanspraken, werden ineens de casanova’s van de dag: de ‘verleiders’.
Wij zíjn de macht
Wanneer er in de blauwe zaal over macht gesproken wordt, dan worden daar overwegend vieze gezichten bij getrokken. En op de vraag: voor wie macht een negatieve connotatie heeft, gaan nagenoeg alle vingers omhoog. ‘Als ik macht zou gebruiken, voelt dat als falen,’ zegt een van hen. Ons blauwe team heeft dan ook een zware dobber aan het komende uur, waarin Paul Meijs zijn lofzang op Machiavelli afsteekt. Zijn strekking: ‘Macht is het vermogen om onze belangen te realiseren. We zullen niets doen dat onze macht ondermijnt. Macht is niet iets wat we uitoefenen, wij zíjn de macht. Daarom kan een mens geen afstand doen van zijn machtsstreven, want dan doet hij afstand van zichzelf. Dit is niet goed, dit is niet slecht. Dit ís gewoon zo.’ Uit Machiavelli’s handboek voor de macht: ‘De Heerser’, citeert Meijs bovendien tips en trucs die wij, als rechtgeaarde managers, allemaal ter harte zouden moeten nemen. Zo hoeven we bijvoorbeeld het goede niet achterwege te laten, maar als de noodzaak (lees: behoud van onze macht) ons daartoe dwingt, moeten we niet schuwen over te stappen op het kwade.
Sluw als een vos
‘Ik geloof juist dat ik meer kans heb op succes wanneer ik afstand doe van mijn macht en voorbij mijn eigen belang, opzoek ga naar een gezamenlijk belang,’ werpt iemand uit ons blauwe vak tegen. ‘U bent nog erger dan ik dacht,’ roept Meijs. ‘De beste manier om uw tegenstanders uit te schakelen is ze verantwoordelijkheid te geven. Een heerser is zo sluw als een vos en zo sterk als een leeuw. U bent een vos. Bravo!’ We moeten hem vooral niet al te serieus nemen, waarschuwt Meijs nog vlak voor hij vertrekt. Maar de macht van het woord blijkt groot. Groter dan die van honderd managers bij elkaar die hij licht verbouwereerd achterlaat.
Verleiden en framen
Voor de twee workshops die op het middagprogramma staan, mag Lukas zich weer bij zijn eigen collega’s voegen. Hij is naar ze op zoek zodat ze uit de tien onderwerpen die zojuist gepresenteerd zijn, gezamenlijk een keuze kunnen maken. Maar hun rode contractmanager heeft, doortastend als hij is, al twee bordjes weten te bemachtigen. ‘Dan hebben we die maar binnen’, is zijn redenatie. Verleiden en framen. Dat worden de onderwerpen voor de komende twee uur. Waarin lobbyist Erik Van Venetië ons meeneemt naar een paar staaltjes verleiden op hoog niveau en oud-journalist en crisismanager Peter ter Horst laat zien hoe belangrijk het is om je eigen frame te hebben.
De slaven van de A2
Samen met Louis Prompers van de A2 Maastricht illustreert hij hoe hardnekkig een negatief frame kan zijn. De vermeende uitbuiting van buitenlandse werknemers was een onverwachte aanval op het imago van het project. Hoe ga je daarmee om? Wat doe je als je op zaterdagochtend in chocoladeletters de kop ‘De slaven van de A2’ in de krant ziet staan? Volgens Peter ter Horst een typisch voorbeeld van een goed frame, want een goed frame blijft namelijk hangen, is beeldend en is in staat een ingewikkeld verhaal in een keer te vatten. ‘Dat doet deze negatieve krantenkop allemaal.’ Maar wat kun je als project nu doen om zo’n negatief frame kwijt te raken? Lukas en zijn team kregen de kans daarmee te oefenen in deze workshop. Door een goed tegenframe voor A2 Maastricht te bedenken en dat vervolgens ook nog zelf, in de rol van de wethouder, voor de journalist te verdedigen. Louis Prompers vertelde daarna hoe het werkelijk is gegaan.’
Sociale dieren
Het slotwoord van de dag was aan bioloog Jan van Hooff. Opgegroeid in Burgers Zoo heeft hij zijn hele leven lang apenkolonies kunnen observeren. En vandaag waren wij aan de beurt. Tijdens de borrel zette hij in een galmend betoog uiteen hoe wij naast machtswellustelingen, gelukkig ook nog sociale dieren zijn.