Helene Moors, projectdirecteur: “De weg die er nu komt was nooit zo ontworpen zonder de samenwerking met alle partijen in onze omgeving. Daarmee hebben we belangrijke waarden en kennis uit de gemeenschap opgehaald.”

Waarom wordt de Blankenburgverbinding aangelegd?

“De Blankenburgverbinding is van levensbelang voor de bereikbaarheid van de stadsregio Rotterdam,” vertelt Helene.  En bereikbaarheid is weer belangrijk voor de economie, mobiliteit en leefbaarheid in het gebied. Met Rotterdam Vooruit deed Helene al een brede verkenning voor deze regio. Dat ging niet over een extra snelweg maar ook over openbaar vervoer, spoor en lokale verbindingen. “De conclusie van die verkenning was: ja die extra oeververbinding is nodig. De regio Rotterdam heeft zich op twee oevers ontwikkeld, een extra verbinding tussen die twee delen is van levensbelang. Op de Noordoever zie je een mooi groengebied, hét recreatiegebied van Vlaardingen en Maassluis, en de A20 richting het Westland wat echt een groot handelsgebied voor de tuinbouw is, een ‘greenport’. Op de zuidoever ligt het plaatsje Rozenburg, geheel omringd door haven- en industriegebied. Een van de grootste havens van de wereld. De Blankenburgverbinding vormt een extra oeververbinding en dat maakt het netwerk in en rond Rotterdam robuuster.” Haar collega Lucas licht het heel concreet toe: “Als er iemand met een oude auto blijft steken in de Beneluxtunnel, dan zit de tunnel zo dicht. Dat bezorgt de rest van het verkeer veel vertraging, dat is te kwetsbaar. De Blankenburgverbinding vermindert die kwetsbaarheid.”

Wat is er bijzonder aan project?

Ten eerste is dat het feit dat de Blankenburgverbinding gericht is op gebiedsontwikkeling, economie én infrastructuur. Ten tweede gaat het om een nieuwe autosnelweg door een kwetsbaar gebied, met op ene oever veel grote industrie, op de andere oever natuur en recreatie. “Dat vereist een hele duidelijke sturingsfilosofie voor het omgaan met de omgeving,” aldus Helene.  “Op de Noordoever zaten ze niet op deze snelweg te wachten, op de zuidoever zaten ze erom te springen. Daarom hebben we al in 2011 een grote advertentie gezet in lokale kranten en mensen gevraagd om met ons mee te denken over een ontwerp. Daar kwamen zo’n 100 mensen uit die een aantal maanden in ontwerpateliers met ons meedachten over de ligging van de weg en de gebiedsontwikkeling eromheen. Voor veel van hen heb ik grote bewondering. Sommigen tekenden mee aan een weg die over hun eigen huis heen zou lopen! Maar omdat ze betrokken waren, begrepen zij de dilemma’s beter en kregen ze het vertrouwen dat we een zorgvuldig proces doorliepen.”

Commitment aan het project, of het eens zijn met de noodzaak van de Blankenburgverbinding, was en is geen eis voor samenwerken. Iedereen kon bijvoorbeeld deelnemen aan de ontwerpateliers, mits hij of zij bereid was er tijd in te steken; een middag en een avond per maand. In ruil daarvoor kregen mensen kennis, inzicht en invloed aangereikt, een avondmaal én soms een moeilijke, soms een leuke tijd. Lucas is nog altijd enthousiast over het resultaat: de relatie die zo werd opgebouwd met de omgeving. “Wij werden bekende gezichten die de weg kwamen aanleggen, en niet de grote, afstandelijke overheid. Daardoor kregen we vertrouwen.”

Lucas van de Winckel, manager projectbeheersing: “We zijn als project heel zichtbaar. Het het is niet de grote, afstandelijke overheid die een weg komt aanleggen, maar ‘Piet, Jan en Marieke.’ Daardoor hebben we vertrouwen.”

Wat hebben jullie geleerd van deze vernieuwende aanpak?

Helene: “De weg die er nu komt was nooit zo ontworpen zonder de samenwerking en hulp van iedereen in de omgeving, voor- én tegenstanders. Daarmee hebben we belangrijke waarden uit de gemeenschap opgehaald: Waar is het mooi? Hoe fietsen de kinderen naar school? Wat zou je hier anders willen? Die kennis en inzichten van bewoners hebben we gebruikt voor het wegontwerp en een kwaliteitsprogramma. Het ging dus niet (alleen) om draagvlak.”

De aanpak slaagde ook vanwege steun uit de eigen organisaties, benadrukt Lucas. “Helene werkte destijds bij I&M, waar zij korte lijntjes had. Onze opdrachtgever bij Rijkswaterstaat heeft ook haar nek uitgestoken om het project op deze manier op te zetten.” Helene knikt. “Je kan dit alleen doen als je een organisatie hebt die achter je gaat staan. Wat we gaan bouwen is niet de goedkoopste variant geworden, maar wel de best mogelijke. De minister wilde extra investeren in de kwaliteit van het gebied en heeft daarom extra geld vrijgemaakt voor de regio die zij vrij mocht investeren in leefbaarheid, lokale economie, gemeenschap, én recreatie.”

Waarom treden jullie toe tot Neerlands diep?

Lucas neemt graag een kijkje in de keuken van andere projecten en verwacht veel uit het netwerk te kunnen halen. Helene kent Neerlands diep goed. Zij volgde het Nd Top, het topprogramma en heeft Guus Pieters geholpen bij het opzetten van het ICT-leerprogramma Nd Tech. Ze vindt het belangrijk om te sparren met andere projecten en ervaringen te delen. “Tussen de grote infrastructuurprojecten is al veel samenwerking, onder meer met de A9-Gaasperdammerweg, de Sluizen in IJmuiden, de A16 Rotterdam, de A10 Zuidas en het project Rijnlandroute. Tussen deze projecten zijn overeenkomsten in aandacht voor kwaliteit, omgeving en het samenwerken met stakeholders.”

Wat zou je graag uit het netwerk willen halen en wat komen jullie brengen?

“Gebiedsontwikkeling met kwaliteit,” over dat onderwerp kan dit team wel wat vertellen, aldus Lucas. Helene zou graag van andere projecten willen weten hoe zij omgaan met de combinatie van flexibiliteit en stabiliteit. Vooral in relatie tot de opdrachtnemer.

Wat zijn jullie ambities voor de Blankenburgverbinding die in 2024 klaar moet zijn?

Helene heeft vijf ambities paraat. “Ten eerste willen we een goed product afleveren, in 2024 de tunnel openstellen en daar trots op zijn. Ten tweede willen we de weg niet over de rug van bewoners realiseren. We willen hinder beperken en transparant zijn over de hinder, waar die plaats zal vinden, waar het niet anders kan. Want hinder krijg je. Ten derde willen we zo min mogelijk belasting voor het klimaat en de maatschappij, door zo duurzaam mogelijk te bouwen. Ten vierde, een topambitie, is veiligheid.” Lucas: “Veilig werken verhoogt bovendien de kwaliteit.” Ten vijfde, zegt Lucas, streeft het team naar een stabiel proces. Het is een zeer complex werk, licht Helene toe. Een nieuwe snelweg van 2 x 3 stroken, een landtunnel, een watertunnel, een verdiepte aansluiting op de A20 en een hoge aansluiting op de A15. Bovendien wordt de A20 tot aan het Kethelplein verbreed. Lucas: “Het past allemaal nét in de ruimte die er is. Daarom is een stabiel proces essentieel, ook voor onze aannemer.” Die laatste ambitie is cruciaal, aldus Helene: “Hoe we dit proces managen bepaalt of we onze andere vier ambities gaan halen. Maar tegelijkertijd bouwen we een weg voor de toekomst. En tijden veranderen. Hoe spelen we daaropin?”

Welke lessen verwachten jullie te leren in dit project?

“We zijn gestart met veel ambities, maar gaan we die ook waarmaken?” vraagt Helene hardop. “Onze aannemer krijgt onze ambities ook cadeau, natuurlijk hebben we daar ook op geselecteerd in de aanbesteding, maar lukt hem dat ook?” Lucas verwacht lessen te leren op gebied van wendbaarheid. Hoe richt je het proces in dat tegelijk stabiel is en flexibel en wendbaar? Dit moeten we als team gaan leren door elkaar scherp te houden.”

Helene Moors: “Bij dit soort grote, complexe projecten is tegenspraak organiseren heel belangrijk. Je leert daarmee kijken vanuit een ander perspectief en dat verrijkt.”

Wat zijn jullie grootste uitdagingen?

Afgelopen jaar was spannend. Milieuorganisaties tekenden beroep aan tegen de aanleg van de Blankenburgverbinding. Maar de Raad van State oordeelde afgelopen juli dat de bouw van de verbinding door kon gaan. “Bij grote wegenprojecten is het heel gebruikelijk dat er partijen naar de rechter stappen. Dat is part of the game. Ons probleem was dat we zo lang op een uitspraak moesten wachten omdat we gebruik maakten van een landelijke regeling waar het Europese Hof  duidelijkheid over moest geven. Door een wijzigingstracébesluit op te stellen hoefden we niet langer op die Europese uitspraak te wachten. We zijn erg blij met de uitspraak de Raad van State. Het betekende dat de aannemer zonder vertraging kon starten met het werk. Zo kunnen we onze mijlpalen halen, en forse kosten voorkomen,” aldus Helene. Begin september hield het project informatieavonden waar telkens zo’n drie- vierhonderd mensen op afkwamen. “Dan merk je dat, naast de pijn die er ook nog is, veel aanwezigen blij zijn met de weg die er komt. Vanwege de betere bereikbaarheid, maar mensen zeiden ook: het wordt echt mooi!”

Op de langere termijn en kijkend naar de toekomst spelen er meer uitdagingen die herkenbaar zullen zijn voor andere grote projecten: “De wereld van 2024 is heel anders dan die van 2011, toen we zijn gestart,” aldus Helene. “De ontwikkelingen gaan razendsnel, onder meer op gebied van ICT. Als project scannen we voortdurend alle ontwikkelingen. Wat komt eraan, hoe gaan we hiermee om?’’ Om die reden benadrukt Helene ook het belang van een open blik bij alle betrokkenen en diversiteit in de teamsamenstelling. “Je hebt de neiging om mensen te selecteren waarmee je zelf snel kunt schakelen. Maar bij dit soort grote, complexe projecten is tegenspraak organiseren heel belangrijk. Een beetje wrijving en dynamiek is juist goed. Je leert daarmee kijken vanuit een ander perspectief en dat verrijkt. En je houdt elkaar in balans. Ik ben bijvoorbeeld een kansendenker en heb daarom mensen nodig die me met de benen op de grond houden.”

Over het project

De A24 Blankenburgverbinding bestaat uit de aanleg van een snelweg van 2×3 rijstroken, een landtunnel (de Hollandtunnel) van 510 meter lang op de noordoever, en een watertunnel (de Maasdeltatunnel) van 954 meter lang waarmee de noord- en zuidoever van het Scheur/de Nieuwe-Waterweg met elkaar worden verbonden. Op de zuidoever, ter hoogte van Rozenburg, komt een knooppunt dat een hoge aansluiting vormt van de Blankenburgverbinding op de A15. Ook komt er een verdiepte aansluiting op het knooppunt A20-Blankenburgverbinding en zal de weg vanaf hier in verdiepte ligging aansluiten op de Hollandtunnel. De uitvoering ligt in handen van een consortium BAAK, bestaande uit Ballast Nedam, DEME Concessions en Macquarie Capital. De opdracht heeft een totale nominale projectomvang van circa 1 miljard euro. Het gaat om een DBFM-contract, inclusief 20 jaar beheer en onderhoud. Meer weten over dit project? Bekijk de website.