Programmamanager Luc Boekesteijn heeft het tijdens de feestelijke bijeenkomst op dinsdag 11 februari 2020 over de ‘mooi weer groep’. Tijdens de tien seminars van drie dagen die de afgelopen twee jaar plaatsvonden, kon er immers opvallend vaak buiten worden gedineerd en geluncht. Bij de certificaatuitreiking zijn de weersomstandigheden anders. Nederland kampt met de naweeën van storm Ciara. Met de regelmaat van de klok gaan de hemelsluizen open en de stevige wind zorgt voor verkeersproblemen op de A27. De deelnemers aan Nd Kern, hun partners, leidinggevenden en andere belangstellenden komen daarom in plukjes binnen. Warme begroetingen, koffie, thee en vrolijke gezichten maken dat iedereen zich in no time senang voelt.

Bredere blik

Ook tijdens de deelname aan het leerprogramma scheen niet altijd de zon, maakt procesmanager Ronald Rientjes van het Rijksvastgoedbedrijf duidelijk. Een hernia zorgde ervoor dat hij zijn scriptie nog niet kon voltooien en dus nog even moet wachten op de ontvangst van zijn certificaat. “Maar dat gaat de komende periode alsnog lukken. De tijd is er al voor vrijgemaakt”, aldus een vastberaden Rientjes. Enthousiaste verhalen van collega’s maakten dat Rientjes alles op alles zette om deel te kunnen nemen aan het Kernprogramma. Hij voelde zich vereerd toen dit na vijf jaar lobbyen daadwerkelijk lukte. “Maar ik had in mijn stoutste dromen niet kunnen bevroeden welke nieuwe wereld er voor mij zou opengaan. Ik heb 30 jaar ervaring met projecten en heb daarin mijn eigen modus operandi gevonden. De afgelopen twee jaar zijn al deze zekerheden op losse schroeven gezet. ‘Aanbestedingen zijn gedoemd te mislukken. Maar dat is niet erg, want die mislukking is nodig om tot een goed projectresultaat te komen.’ Elk seminar werden we weer verrast met dergelijke eyeopeners en doordenkers. Inspirerende sprekers, de mooie en veilige omgeving en de leergierigheid binnen de groep zorgden voor een positieve flow. Ik heb enorm veel geleerd, niet in de laatste plaats van de andere deelnemers. Ik besef nu dat mijn achtergrond – ik kom uit een groot katholiek gezin – heel bepalend is voor de waarden en normen die ik meeneem in mijn projecten. Nd Kern maakt dat ik ook anders naar de situatie kan kijken, dat ik een bredere blik heb gekregen.”

Wendbaar en toekomstvast

Deze blik wordt vandaag nog verder verbreed tijdens een rondleiding door Fort Altena. Het verdedigingswerk bij het Brabantse Werkendam maakt deel uit van rijksmonument de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Deze verdedigingslinie, die omgerekend meer kostte dan de Deltawerken, werd in de 19^e eeuw aangelegd en was eigenlijk kort na voltooiing al verouderd. In Fort Altena, waar nooit oorlogshandelingen plaatsvonden, werden na de Tweede Wereldoorlog (vermeende) collaborateurs vastgezet, vertelt gids Marjolein de Koning. Hun namen zijn gegrift in de muren van één van de remises (opslagplaatsen voor wapens en munitie) van de vesting. Deze wall of shame staat daarmee in scherp contrast met het Register van gecertificeerde projectmanagers, waarin de deelnemers aan Nd Kern een plek krijgen. Het feit dat de A27 domweg is aangelegd over een deel van Fort Altena, zorgt voor ongeloof onder de aanwezige projectmanagers. Zo wordt tegenwoordig niet meer met de omgeving omgegaan, en zeker niet als het om een belangrijk cultuurlandschap gaat. De fraaie combinatie van bouwwerken en natuur die het hedendaagse Fort Altena is, kan op meer herkenning rekenen. Het fort is flexibel, wendbaar en toekomstvast gebleken en in staat om de omgeving te verleiden: net zoals de deelnemers aan het Kernprogramma.

Hans Heyda heeft de rondleiding met interesse gevolgd. De oud-marinier met de zachte, maar vastberaden blik begeleidt al vele jaren deelnemers aan Nd Kern als coach. Hij ziet ze vaak grote stappen maken op het gebied van leiderschap en het omgaan met onzekerheden. “Wanneer projectmanagers starten met het Kernprogramma hebben ze de neiging om bij ieder probleem meteen een oplossing te formuleren. Vaak blijkt dat een goede oplossing voor het verkeerde probleem. Tijdens het Kernprogramma leren ze een stap terug te nemen en vanuit meerdere perspectieven naar het probleem en de actoren te kijken. Welke belangen spelen hier, hoe zitten mensen in de wedstrijd, wanneer moet ik in beweging komen? Daardoor komen ze eerder tot de juiste oplossing voor het probleem waarvoor ze gesteld zijn.”

Ambassadeur

Jan Hendrik Dronkers en André Dorée spreken de aanwezigen toe tijdens de certificaatuitreiking. De loco secretaris-generaal van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft in zijn videoboodschap een dringende oproep verpakt aan de deelnemers: “Blijf ambassadeur van Neerlands diep. Zo houden we de beweging naar topprojectmanagement in gang. Dit is hard nodig om Nederland mooi te houden.” Ook volgens kerndocent Dorée kunnen de projectmanagers niet op hun lauweren rusten. Stikstof, PFAS, een veeleisende omgeving, voortdurende innovaties: met deze en andere ontwikkelingen moeten ze aan de slag. “En best for project en best voor de baas komen niet altijd overeen. Het is aan jullie om hier jullie pad in te vinden. Gelukkig hebben jullie dit al redelijk onder de knie.” Dat het behaalde certificaat nu eerst maar eens gevierd moet worden, daarover zijn overigens zowel Dronkers als Dorée het eens.

Projectmanager Stephan Steltman van de gemeente Amsterdam geniet net als andere deelnemers aan Nd Kern zichtbaar van de feestelijke bijeenkomst. “Het was een voorrecht om mee te doen met het Kernprogramma. Het is het hoogst haalbare voor een projectmanager in de fysieke infrastructuur”, is Steltman stellig. “Ik zie de opleiding als een rijke gereedschapskist, waaruit ik tal van waardevolle inzichten en vaardigheden kan meenemen. Bijvoorbeeld dat conflicten niet alleen lastig zijn, maar ook kansen bieden voor vooruitgang en groei. Het belang van het stellen van open vragen en de voordelen van procesdenken boven projectdenken zijn andere inzichten die ik heb opgedaan.” De coaching ervoer de projectmanager soms als lastig. “Hier kwamen zo nu en dan verwarrende dingen bij naar boven. Gelukkig had ik in Hans Heyda een goede coach die me hielp om deze te duiden. Van Hans heb ik veel over waarderend leiderschap geleerd. Dat levert meer op dan focussen op wat er misgaat. Tijdens de coaching heb ik ook gewerkt aan het respect hebben voor en accepteren van mensen met andere belangen en meningen. Als je dit doet, kun je vaak prima samenwerken.”

Lui en slim

In het vervolg van de certificaatuitreiking blijkt dat veel kersverse alumni een vergelijkbare ontwikkeling hebben doorgemaakt. De deelnemers presenteren de oogst van twee jaar Nd Kern in de vorm van een Pecha Kucha. Tijdens de razendsnelle betoogjes van één minuut maken de toehoorders onder andere kennis met value-based én chaordisch projectmanagement van Nicoline Mulder en de gedramatiseerde storyline van André Dorée. Vele pareltjes passeren de revue. “Ik was vijf weken weg en het project liep gewoon door. Dat ik mijn team zo kon achterlaten, is de grootste winst van het Kernprogramma.” “Wees lui en een beetje slim: een goede les, al is het ook nog work in progress voor mij.” “Vroeger begon ik met de inhoud, maar zo haalde ik niet het optimale resultaat. Nu staat verbinden voorop.” “Veel binnen een project gebeurt onder de oppervlakte, net zoals het gros van een ijsberg onder water ligt. Dankzij het Kernprogramma is mijn ijsberg boven water gekomen. Ik heb dingen gedaan waarvan ik niet wist dat ik ze kon doen.” “Ik heb aan dit leerprogramma een goedgevulde boekenkast en een groter netwerk overgehouden, maar ben vooral meer mezelf geworden. Ik sta steviger in mijn schoenen en zorg beter voor mezelf.”

De programmamanagers, Marjan Lont en Luc Boekesteijn, hebben tijdens de certificaatuitreiking het laatste woord. Eén voor één roepen ze de deelnemers naar voren. Na een korte schets van de doorgemaakte ontwikkeling ontvangen zij bloemen en het felbegeerde certificaat. Ook daarbij passeren weer enkele rake typeringen de revue. Wat te denken van de projectmanager die in de woorden van Marjan Lont “is gaan vonken in plaats van vinken”? Of van de deelnemer die als SpongeBob alles heeft opgezogen tijdens Nd Kern? Er blijkt weinig licht te zitten tussen de observaties van de programmamanagers en de ontwikkeling die de deelnemers zelf hebben ervaren. Net zoals er weinig licht zit tussen de deelnemers onderling. Twee jaar delen van lief een leed en intensieve intervisie verbroedert. Nergens is dat zichtbaarder dan wanneer alle deelnemers uit volle borst ‘Het is een nacht’ van Guus Meeuwis meezingen. Hier staat een groep die je normaal alleen in films ziet.